Uitkeringsinstantie UWV controleert nauwelijks of een WW-uitkering wel rechtmatig wordt uitgekeerd en reageert zelfs niet op waarschuwingen uit de eigen organisatie en samenleving, zo vertelden UWV-medewerkers aan Nieuwsuur. Minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken belooft extern onderzoek.
Volgens Nieuwsuur doet UWV weinig met de informatie die de instantie heeft over werkgevers en werknemers. Dankzij automatisering moet het niet moeilijk zijn om verdachte zaken aan het licht te brengen, zoals het op één woonadres ingeschreven staan van tientallen Poolse WW-ontvangers. Toch doet de uitkeringsinstantie daar weinig mee.
Minister Koolmees heeft laten weten dat hij data wil laten uitzoeken op mogelijke aanwijzing voor fraude. Nog niet duidelijk is wat vervolgens met die aanwijzingen gebeurt. Controle daarop lijkt lastig. Het College van Toezicht Sociale Verzekeringen, dat daarop lette, is opgeheven.
Vooral het nieuws dat Pools arbeidsmigranten massaal met de WW zouden hebben gefraudeerd, leidde tot ophef. Nieuwsuur vond in Tilburg één geval waarin maar liefst 61 Polen op één adres, waar ze feitelijk niet woonden, WW ontvingen. Dat kon gebeuren, zo meldt Nieuwsuur, omdat het UWV een eigen adresadministratie voert en tegen alle regels in geen gebruik maakt van de officiële adressen van gemeenten. Minister Koolmees heeft de Kamer toegezegd dat de adresregistratie door UWV wordt verbeterd.
Topje van de ijsberg?
Volgens het UWV is 99,2 procent van alle uitkeringen terecht uitgekeerd. De Algemene Rekenkamer, die overheidsinstellingen controleert, weerspreekt dat cijfer niet, al geeft de Rekenkamer volgens Nieuwsuur toe het niet te hebben gecontroleerd. Bronnen binnen UWV spreken over ‘een cultuur van wegkijken bij fraude’. Koolmees weerspreekt dat, op grond van gesprekken die zelf zegt te hebben gevoerd met het UWV.
Nieuwsuur rapporteerde: ‘Medewerkers moeten vooral snel beslissen over uitkeringsaanvragen. Het uitzoeken van fraudesignalen is ingewikkeld, kost tijd en moet vermeden worden.’ Hierbij spelen mogelijk de bezuinigingen ten tijde van de crisis het UWV parten. De verstrekker van onder meer WW, Wajong en WIA heeft de achterliggende jaren een paar duizend medewerkers moeten ontslaan. De Rekenkamer stelde in 2017: ‘UWV is de afgelopen jaren sneller gaan keuren en verstrekt uitkeringen tijdig, ondanks aanzienlijk meer klanten (oplopende werkloosheid na de financiële crisis) en grote bezuinigingen van kabinet en parlement op de uitvoering.’
De minister komt in januari met de resultaten van het door hem toegezegde externe onderzoek naar de falende controle op WW-uitkeringen.
