Amsterdam – Dubbel pech voor lagere middeninkomens bij het zoeken naar een huurwoning: je betaalt de hoofdprijs en krijgt geen huurtoeslag. Wie net te veel verdient voor toeslagen, levert al snel honderden euro’s netto per maand in. Dat heet armoedeval, net als de armoedeval van uitkering naar betaald werk maar nu van matig betaald naar eindelijk iets beter.
Meer verdienen leidt makkelijk tot minder overhouden. Dat is de conclusie van onderzoek door De Balie Live Journalism. Onder de titel Keihard werken, amper rondkomen liet de redactie van het debatcentrum zien dat tal van goedbedoelde regelingen voor mensen met een lager dan modaal inkomen soms onbedoelde averechtse bijeffecten kunnen hebben. Echt ‘nieuws’ is het zeker niet maar de geschetste armoedeval onder middeninkomens is daarmee niet minder nijpend.
Freelance onderzoeker Tjerk Kamann en onderzoeksjournalist Manon Stravens van De Balie Live Journalism laten aan de hand van grafieken zien wat de gevolgen zijn van landelijk en gemeentelijk beleid voor de inkomens van huishoudens. Drie huishoudtypes zijn onderzocht: alleenstaande ouder met twee kinderen, een alleenstaande en een stel met twee kinderen met één kostwinner.
Tweede armoedeval
Uitgaande van een sociale huurwoning van €650,- per maand gaat het inkomen van een alleenstaande ouder met twee kinderen, die de stap zet van de bijstand naar een baan van 32 uur tegen minimumloon er netto op vooruit, berekenen de onderzoekers. Maar als deze alleenstaande ouder vervolgens méér gaat verdienen loopt hij tegen een aantal harde grenzen aan. Bij ongeveer €24.000,- (bruto per jaar) vallen gemeentelijke regelingen weg en gaat deze ouder er in één klap een paar honderd euro op achteruit. Bij grofweg €31.000,- vervalt ook nog eens de huurtoeslag.
“Door harde inkomensgrenzen voor regelingen en toeslagen, leidt méér verdienen tot minder overhouden”, zegt Kamann. Hard werken vanuit de bijstand werd – en wordt soms nog steeds – ‘gestraft’ met een lager resultaat in je portemonnee: de armoedeval. Op een iets hoger inkomensniveau gebeurt kan dat nog eens gebeuren en gaat je besteedbaar inkomen naar beneden ondanks een hoger loon.
Wonen in Amsterdam alleen voor bovenmodaal
Wie in een sociale huurwoning woont, verliest bij een inkomensstijging al snel zijn huurtoeslag maar kan nog wel rekenen op huurbescherming en een relatief vaste, betaalbare huur. Een tweede conclusie uit het onderzoek is dat het voor mensen met een inkomen tot en met modaal die niet al een sociale huurwoning hebben feitelijk onmogelijk in Amsterdam kunnen wonen.
Wie met een inkomen tot en met modaal in de vrije sector gaat huren kan niet rondkomen van zijn of haar netto inkomen. Vanaf een modaal inkomen (€38.000,-) lukt dat alleen en dan nog met moeite voor een alleenstaande ouder en een alleenstaande. Voor een gezin met één kostwinner en een modaal inkomen is wonen in Amsterdam in de vrije sector te duur.
Huur je in de vrije sector, dan heb je per definitie geen recht op huurtoeslag. De zogeheten huurtoeslaggrens ligt namelijk op ongeveer €720,- huur per maand, oftewel de liberalisatiegrens. Het al dan niet in een sociale huurwoning wonen, scheelt tot wel €700,- per maand aan besteedbaar inkomen, na aftrek van de huur, bij verder gelijkblijvende omstandigheden qua huishouden en bruto inkomen.
Kloof tussen arm en rijk Amsterdam steeds zichtbaarder
Hoe maak je de steeds groter wordende kloof tussen arm en rijk in Amsterdam op een menselijke manier zichtbaar? Dat was een van de vragen die de redactie van De Balie Live Journalism zichzelf stelde. Ze maakte er een avondvullend programma over in De Balie onder de naam Keihard werken, amper rondkomen. Voor de komende tijd staat een nieuw onderzoek in de steigers. Volgens onderzoeksjournalist Manon Stravens gaat dat over de ‘staat van de huizen’ in Amsterdam. “Een belangrijk onderwerp in een oververhitte woningmarkt”, meent Stravens.
Verslag Erik van Erp | Beeld Jan Boeve/De Balie
