Beiden wonen in Noord. We zijn allemaal Amsterdammers, daar zijn ze het over eens. Maar verder hebben ze volop stof voor discussie. De verandering begint hier!, roept Chris Keulemans. John Jansen van Galen dient hem van repliek.
Een mailwisseling.
John: Je bent actief in ‘Verdedig Noord’. Maar wat verdedig je? Is het niet logisch dat elke buurt mettertijd verandert?
Chris: Zonder verandering geen stad. Daarom werkt Verdedig Noord aan verandering: menselijkheid boven winst, eigenaarschap voor mensen over hun eigen buurt, de status quo van het groeidenken doorbreken.
John: Fraaie tekst. Maar Verdedig Noord maakt zich in de praktijk vooral kwaad over nieuwkomers die de ‘oorspronkelijke bewoners’ zouden ‘verdrijven’.
Chris: Het zijn niet de nieuwe Noorderlingen die dat doen. Die zijn natuurlijk welkom. Waarom niet, we zijn allemaal Amsterdammers. Wat wij vragen is: verhoud je – maak kennis met de buren, koop regelmatig bij de lokale ondernemers, bied je kracht of kennis aan als je iemand tegenkomt die iets niet zo makkelijk kan wat jou geen moeite kost. Verdedig Noord maakt zich wel kwaad over de bouwwoede die over het stadsdeel walst, zolang die niet ook ten goede komt aan de mensen die hier al wonen. Kijk naar de grootste nieuwbouwwijken: Overhoeks, Buiksloterham, Elzenhagen, de Bongerd. Dat zijn enclaves. Als daardoor ook in de omliggende buurten de prijzen worden opgedreven, dan krijg je echt verdrijving.
John: De wijken die je opnoemt zijn allemaal nieuwe wijken. Daar woonde eerst niemand. Dus hoe kan daar ‘verdrijving’ plaatsvinden? Bovendien is juist in Elzenhagen-Zuid een aanzienlijk aantal woningen gereserveerd voor starters en statushouders: over een gemengde samenstelling van de bevolking gesproken. En nee, die komen meestal niet van oorprong uit Noord, maar zoals je zelf schrijft: we zijn allemaal Amsterdammers. Het zijn niet de ‘nieuwe Noorderlingen’ die de ‘verdrijving’ veroorzaken, schrijf je. Maar er wordt vanuit Verdedig Noord nogal eens uitgehaald naar ‘yuppen’ en ‘bakfietsmoeders’. En levendig herinner ik mij die keer toen jij en Massih Hutak het gedachtegoed van Verdedig Noord op toneel in De Rietwijker vertolkten en belangstellenden die korter dan 15 jaar in Noord woonden achterin moesten zitten. Was dat geen boodschap aan hun adres??
Chris: Dat laatste was een bewustmaakgrapje. Mensen die al jaren in slecht onderhouden sociale huurwoningen wonen zitten in het leven niet vaak op de eerste rij. Bij onze voorstelling wel. En: over Elzenhagen-Zuid heb je helemaal gelijk. Ik bedoel Elzenhagen-Noord. Belangrijker: Waar doe je boodschappen? Waar ga je uit drinken of eten? Welke school kies je voor je kinderen? Waar sport je? Sluit je je aan bij het bewonersplatform in je buurt of verschans je je in de buurtpreventie appgroep? Dat zijn grotemensenkeuzes. En die hebben consequenties. Daarin kan je kiezen of je meedoet aan verdrijving en segregatie of dat je samenwerkt aan oplossingen die iedereen ten goede komen. Dat laatste is een Noordse traditie die nu, in deze crisis, weer van pas komt. Noord heeft alles om een lichtend voorbeeld te worden van hoe het anders kan. De verandering begint hier! (Je ziet, ik begin zowaar revolutionaire taal uit te slaan en grote woorden te gebruiken.)
John: Daar heb je gelijk in, Chris, maar dat heeft niets te maken met nieuwe of oude Noorderlingen. Die laatsten rijden voor hun boodschappen ook graag naar de Deen in Landsmeer omdat je daar gratis kunt parkeren. En nieuwelingen fietsen monter naar de Foodmarkt, een upmarket Jumbo aan de Meeuwenlaan, voor een ‘milieubewust’ assortiment. Ben jij daar ook klant? Het is vlakbij je huis. In jouw redenering zouden wij allebei inkopen moeten doen bij kleine kruideniers, maar die zijn er niet meer, er zijn bijna alleen supermarkten van grote, vaak internationale ketens. De naam ‘Verdedig Noord’ wekt de suggestie dat er vroeger saamhorigheid was binnen die 15 ‘dorpen’ (of buurten) waaruit Noord bestaat. Is dat geen romantisch drogbeeld? Of was het ook toen een zaak van een paar gangmakers, wat omstanders en een grootste groep die zich liever afzijdig hield om zijn eigen leven te leiden? Vanaf de eerste dag dat ik in Noord woonde (ruim 13 jaar geleden) ben ik ‘mee gaan doen’ en dat bevalt mij goed. Maar ik zou niet willen dat het een soort morele verplichting wordt. De ’buurt-appgroep’ laat ik graag aan mij voorbijgaan.
Chris: Verdedig Noord is een groeiende kring van nu ongeveer 30 mensen, die meestal via Massih aansluiten. Twintigers en dertigers met roots over de hele wereld, hier opgegroeid. We wonen verspreid over heel Noord. Bijna iedereen loopt op tegen de problemen van de stad die Amsterdam niet wil zijn maar toch is: geen betaalbare woning, discriminatie op de arbeidsmarkt, zich opwerken vanuit een te laag schooladvies, geen plek aan de tafels waar de besluiten over Noord worden genomen. Vandaar de vanzelfsprekende solidariteit, ook met oudere Noorderlingen, en de heruitvinding van zelfbeheer, buurtwerk, wooncoöperatieven, huurstakingen, onafhankelijk van de conventionele autoriteiten. Om het romantische beeld van toen nu echt waar te maken.
John: Ja, je ‘opwerken vanuit een te laag schooladvies’, wat de televisieserie Klassen zo beeldend bepleit, is een oud links ideaal. En de weinigen die het lukt willen graag weer in de buurten wonen waar ze opgroeiden – zoals het Blauwe Zand, alias Tuindorp Buiksloot, bolwerk van saamhorigheid. Alleen: ruimer en comfortabeler dan hun ouderlijk huis. Waardoor de woningen in de buurt dus duurder worden. Is dat ook de ‘gentrificatie’ die jullie bestrijden, of is het de dynamiek van de stad?
Chris: Je vult zelf in wat mensen denken, John. Daarmee komen we er niet. Laten we verder praten!
Chris Keulemans is schrijver en was directeur van De Balie en van de Tolhuistuin. John Jansen van Galen is journalist (o.m. Het Parool, Noord-Amsterdams Nieuwsblad, NOS).
