AMSTERDAM – Het Slotervaartziekenhuis is failliet. Verzekeraars willen de oplopende kosten als gevolg van vooral dure inhuur van personeel niet langer ophoesten. Bezuinigingen en marktwerking nekken kleinere ziekenhuizen.
Ook de IJsselmeerziekenhuizen (Lelystad, Emmeloord, Dronten en Urk) zijn failliet maar voor die ziekenhuizen wordt aan een doorstart gewerkt, meldt de NOS. Voor het Slotervaartziekenhuis lijkt het einde nu toch echt nabij, na eerdere crises. Patiënten zijn inmiddels naar huis gestuurd of worden in andere Amsterdamse ziekenhuizen ondergebracht.
Volgens de Volkskrant vloeien de problemen voort uit het snel groeiend aantal zzp’ers in de zorg, die een ziekenhuis veel meer kosten dan vast personeel. Werkenden in de zorg kiezen zelf steeds vaker voor een bestaan als zelfstandige om zo de uit de hand gelopen werk- en regeldruk, tegen een bescheiden loon, te omzeilen. Als zzp’er bepalen ze zelf hun werktijden en hebben ze minder organisatorische taken. Dankzij de krapte op de arbeidsmarkt is er voor verpleegkundigen en verzorgers genoeg werk en kunnen zzp’ers in de zorg een meer dan fatsoenlijk uurloon eisen. De tarieven kunnen oplopen tot soms wel €80,- per uur, zo schrijft de Volkskrant.
De toename van het aantal zzp’ers in de zorg – ook de ouderenzorg heeft er mee te maken – maakt dat het vaste personeel nog meer wordt belast met organisatorische taken – regeldruk – en dat de personeelskosten enorm toenemen.
In een achtergrondartikel analyseert de Volkskrant, aan de hand van gesprekken met verpleegkundigen, dat deze ontwikkeling het gevolg is van de bezuinigingen die gepaard gingen met de omvorming van ziekenhuizen en zorginstellingen tot ‘zelfsturende organisaties’. Verpleegkundigen kregen meer organisatorische en administratieve taken en ondertussen nam ook de werkdruk op hun kerntaak – verpleging – alleen maar toe.
Links idealisme op verkeerde moment
Dat het Slotervaartziekenhuis nu definitief ten onder lijkt te gaan in deze race to the bottom is extra wrang. Het begon ooit als sociaal experiment. Het Slotervaart had als enige ziekenhuis specialisten in loondienst en kende een ruime inspraak van het personeel. Initiatiefnemer was de communistische wethouder Harry Verheij (CPN), die een alternatief wilde bieden voor de christelijke ziekenhuizen in de stad en de macht van de maatschappen van medisch specialisten wilde doorbreken.
Het ziekenhuis gold bij zijn opening in 1976 als hypermodern en vervulde later een voortrekkersrol in specialisaties als geriatrie (ouderengeneeskunde) en aids-behandeling. Maar Verheij had het tij tegen, Amsterdam kromp in bevolkingsaantal en er ontstond al snel een overschot aan ziekenhuisbedden in de hoofdstad. Bovendien stond een efficiënte bedrijfsvoering minder hoog op de prioriteitenlijst en er klonk dus al snel klonk gemor over de almaar oplopende kosten, culminerend in de verkoop van het ziekenhuis begin deze eeuw aan een particulier. Die wist de efficiencyslag aanvankelijk wel te maken maar werd uiteindelijk ook zelf ingehaald door marktwerking in de zorg.
Zorgverzekeraars trekken de stekker eruit
Het zijn uiteindelijk de ziektekostenverzekeraars die betalen en dus bepalen welk ziekenhuis openblijft en welke niet. Bestuursvoorzitter Chris Oomen van zorgverzekeraar DSW gaf in het NPO Radio 1-programma 1 op 1 zelf toe: ‘Dit circus had zich nooit zo mogen ontwikkelen en dat is de schuld van de verzekeraars.’
