Tekst Arnoud van Soest | Beeld Sandra Hoogeboom
Marcella Perdok raakte door een stapeling van problemen in de schulden. Ze werd ziek, moest voor haar ex-vriend op de vlucht en vond onderdak bij haar moeder, die daardoor op haar bijstandsuitkering werd gekort. Vervolgens belande Marcella in de vrouwenopvang, waar ze door een fout van de instanties een half jaar zonder geld zat. Kortom, ze heeft haar portie wel gehad.
Inmiddels is ze uit het dal gekropen en vol goede moed om weer iets van haar leven te maken. Maar eerst vertelt ze hoe het begon.
“Ik groeide op in Amsterdam-West en was 19 jaar toen ik naar de modeopleiding ging. Al tijdens mijn opleiding kon ik de styling doen voor modereportages. Dat verdiende goed en zo kon ik mij in Amstelveen een vrije sectorwoning veroorloven. Maar toen werd ik ziek: ik verloor veel gewicht, werd kaal en kon geen eten binnenhouden. De artsen konden niets vinden.”
Nadat ze door haar spaargeld heen was, vroeg ze een uitkering bij het UWV aan. Maar die kreeg ze niet. “De keuringsarts meende dat het tussen mijn oren zat.” Ze klopte bij de gemeente aan voor een bijstandsuitkering, maar ook die geloofde niet dat ze echt ziek was. “De verhuurder had gelukkig wel compassie met me en ging akkoord dat ik tijdelijk alleen voor gas, water en licht betaalde.”
Maar dat was voor even. Marcella nam een huisgenoot om de huur te kunnen betalen. Zo kon ze in de woning blijven. Maar ze had niet alleen geldzorgen, haar gezondheid bleef haar parten spelen. “Ik ging twijfelen, zouden mjin klachten misschien toch psychosomatisch zijn?”
Het deed haar zelfvertrouwen geen goed.
Alsof dat nog niet genoeg was, ging haar relatie op een vervelende manier uit. Haar ex-vriend bedreigde haar zelfs met de dood. Marcella voelde zich niet veilig meer en verhuisde naar een studentenwoning in Hoofddorp. Inmiddels 22 jaar begon ze aan een pabo-studie en kreeg ze studiefinanciering.
Haar lichamelijke conditie verbeterde echter niet. “In Hoofddorp kwam ik tot rust maar ik kreeg ook angstaanvallen, waardoor ik niet naar buiten durfde.” En van de financiële zorgen was ze niet af. Integendeel, ze kwam flink in de problemen omdat ze te veel uitgekeerde toeslagen aan de Belastingdienst moest terugbetalen. Dat was vanwege de huisgenoot in Amstelveen, die te veel verdiende. Ook de zorgverzekering kon ze niet betalen. Haar schulden begonnen op te lopen. “Ik vluchtte naar mijn moeder.”
Gelukkig hadden ze bij het UWV inmiddels door dat ze echt ziek was. Daardoor ontving ze met terugwerkende kracht geld, waarmee ze een deel van haar schulden kon afbetalen. Voor het restant maakte ze met het maatschappelijk werk een afbetalingsplan.
Maar daarmee was de kous niet af. Marcella en haar moeder, die een bijstandsuitkering had, werden van fraude beticht omdat ze inkomsten zouden hebben verzwegen. Marcella werd verweten dat ze niet aan de huur meebetaalde. Dat klopte want ze had amper geld. Haar moeder verloor haar huurtoeslag en werd op haar uitkering gekort. Dat leidde tot spanningen tussen moeder en dochter. Na negen maanden vertrok ze naar een vrouwenopvang, waar ze twee jaar en acht maanden zou blijven.
Na een jaar was er van de ooit zo energieke Marcella weinig meer over. Marcella: “In de opvang heerste een harde straatcultuur. Dat was ik niet gewend. Die meiden daagden me uit en wilden met me vechten. Toen ik daar niet in mee wilde gaan, dachten ze dat ik een spion van de gemeente was. Dat was wel grappig.” Inmiddels kan ze er met enige mildheid op terugkijken. “Die meiden hadden verschrikkelijke dingen meegemaakt zoals huiselijk en seksueel geweld, dus er was veel angst en wantrouwen.”
In de vrouwenopvang had ze een dak boven haar hoofd maar de geldzorgen bleven, mede dankzij de instanties. Door een fout van het maatschappelijk werk werd ze op hetzelfde adres ingeschreven als een jonge vrouw met kind, die onder haar woonde en verschillende toeslagen kreeg. Weer werd ze van fraude beticht en werd haar uitkering stopgezet. “Eerst dacht ik nog dat ze het probleem wel snel zouden oplossen, maar die jonge moeder en ik zaten een half jaar zonder geld. Dan ging ik maar weer bij mijn moeder eten, maar ik kreeg ook hulp van sommige meiden uit de opvang.”
Ondertussen volgde ze een training die haar weer wat zelfvertrouwen gaf. Ze ging op zoek naar cursussen. “Na al die ellende had ik sterk de behoefte weer eens wat leuke dingen te doen. In MUG Magazine las ik over goedkope en gratis cursussen. Ik deed een cursus schilderen voor vier euro in de week, ging sporten en op woensdagen gingen we met de meiden van de opvang uit eten.”
Marcella werd ook actief in de Amsterdamse Participatieraad, die de gemeente adviseert over onderwerpen die bijstanders aangaat. Vanuit die functie kwam ze in contact met wethouder Marjolein Moorman, die over armoedebeleid en schuldhulp gaat. Moorman nodigde haar uit om drie maanden bij haar stage te lopen, als ervaringsdeskundige.
Marcella: “Ik mag overal bij zijn en probeer mijn ervaring met schulden en armoede in te brengen. Ik mag ook mijn mening geven. Ik vind dat je mensen niet alles uit handen moet nemen want dan houd je ze arm. Je moet iemand zelfredzaam maken. Mij is eens verteld: hoe langer je op straat leeft, hoe moeilijker je terugkomt in de maatschappij. Eigenlijk geldt dat ook voor de bijstand.”
Daarnaast werkt ze aan een documentaire over jongeren en schuld. “Jongeren zeggen soms: maar iedereen heeft toch schulden! Alsof schulden normaal zijn, terwijl het je gewoon minder kansen geeft!”
Inmiddels gaat het een stuk beter met Marcella. Sinds een jaar woont ze weer op zichzelf en is ze actief bij Straatvisie, die opkomt voor dak- en thuisloze jongeren. “Ik ben mondig en kan voor mezelf opkomen, maar in de opvang zitten meiden voor wie niemand opkomt.” En ze is bezig een eigen onderneming op te zetten, SelfRevolution, waarmee ze een alternatief onderwijsprogramma wil aanbieden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Als alles meezit, is ze januari 2020 schuldenvrij. Marcella kan niet wachten. “Dan ben ik vrij en kan ik weer mijn eigen keuzes maken.”
Marcella is 28, belandde door schulden in de opvang, woont weer op zichzelf en loopt momenteel stage bij de gemeente Amsterdam.
