De regels van de bijstand zijn veel te ingewikkeld, zegt Divosa-voorzitter Erik Dannenberg. Directeuren van (bijna) alle gemeentelijke Sociale Diensten in ons land zijn lid van Divosa. Samen pleiten deze directeuren voor een andere aanpak van de bijstand. Niet alleen moeten de regels een stuk eenvoudiger, ook moet meer maatwerk mogelijk worden, schrijft Divosa-voorzitter Dannenberg. ‘Handhaven met zorg stelt gemeenten in staat om de inwoner centraal te zetten en maatwerk te leveren.’ De voorzitter wil dat het verplicht terugvorderen van onterecht uitgekeerde uitkeringsgelden moet worden gestopt. ‘Graag zou ik daarom zien dat deze verplichting tot terugvordering wordt veranderd naar een mogelijkheid tot terugvordering. Tegelijkertijd zijn heldere richtlijnen nodig waarmee handhavers goede afwegingen kunnen maken.’
Eenvoudiger regels
Naast meer maatwerk en een minder streng beleid bij het terugvorderen van bijstand, wil Dannenberg ook eenvoudigere regels voor de bijstand. ‘Want hoe ingewikkelder de regels, hoe moeilijker het is om ze uit te leggen en uit te voeren, en hoe gemakkelijker het wordt om onbewust de fout in te gaan.’ Uit het overzicht van Divosa blijkt dat bij veruit de meeste overtredingen in de bijstand ‘er geen opzet of grove schuld’ is vastgesteld.
Weinig overtredingen
Divosa geeft ook inzicht in enkele cijfers over de periode van juli 2018 tot en met september 2020 van bijna alle gemeenten in ons land. Zo is bijvoorbeeld het aantal overtredingen van de inlichtingenplicht erg laag. ‘Gemiddeld genomen werd over de periode van juli 2018 – september 2020 per kwartaal bij 1,7% van het bijstandsbestand een vordering opgelegd. In het laatste kwartaal van 2019 was het aantal vorderingen 2,0% ten opzichte van het totaal aantal bijstandsuitkeringen, in het derde kwartaal van 2020 is dit teruggelopen naar 1,1%.’ Kortom, het gaat om heel kleine aantallen op een bestand van meer dan 400.000 uitkeringen in Nederland.
Inlichtingenplicht
De meeste overtredingen in de bijstand hebben te maken met het niet nakomen van de inlichtingenplicht, zo blijkt uit het overzicht van Divosa. Die ‘plicht’ heeft als kern dat je bijna elke wijziging in je leven moet opgeven aan de sociale dienst. De voorzitter van Divosa omschrijft de inlichtingenplicht als volgt. ‘De inlichtingenplicht (artikel 17 van de Participatiewet) stelt dat een bijstandsgerechtigde alle informatie aan de gemeente moet geven die van invloed kan zijn op het recht op of de hoogte van de uitkering. Als blijkt dat iemand die een bijstandsuitkering ontvangt, niet tijdig en volledig informatie (inlichtingen) heeft gegeven aan de gemeente, wordt het teveel ontvangen bedrag teruggevorderd. Ook kan er een boete worden opgelegd.’
