Amsterdam pakt schuldhulpverlening beter aan dan andere gemeenten, maar het systeem is volledig verstopt, aldus Arre Zuurmond, de gemeentelijke ombudsman voor Amsterdam. “Er gaat enorm veel geld om in de schulden-industrie, terwijl schuldeisers maar een fractie van hun vordering terugkrijgen.” Er is een ‘schoon-schip-aanpak’ nodig, zegt Zuurmond.
‘Hoe een stelsel een stuwmeer creëert’, heet het rapport van Zuurmond. De hulpverlening voor de 22.000 Amsterdammers in de schuldhulp kan beter worden georganiseerd, is de boodschap. Bovendien is er een veel grotere groep Amsterdammers met problematische geldproblemen die geen gebruik maakt van schuldhulp, schrijft Zuurmond. Ook met betere werkprocessen, gaat het nooit lukken deze grotere groep te helpen, aldus de ombudsman. Het gaat volgens hem om een stuwmeer van mensen die vaak al jaren aan het bloeden zijn. Vaak hebben zij schulden bij overheidsorganisaties die los van elkaar incasso- en invorderingstrajecten starten of besluiten tot beslaglegging. Met alle gevolgen van dien. Een treurig voorbeeld: twee overheden dreigen een schuldenaar met dwang-invordering, terwijl een andere overheidsorganisatie sanering van diens schuld onderzoekt.
Wanbetaler
Amsterdam doet het relatief goed, schrijft de ombudsman. In Amsterdam staat 2,2 procent van de inwoners geregistreerd als wanbetaler. In enkele andere grote steden gaat het om 3,2 tot 3,9 procent. In 2017 vielen 24.000 Amsterdammers in de wanbetalers-regeling. De gemeente heeft vervolgens geprobeerd deze mensen uit de wanbetalers-regeling te krijgen. In 2017 en 2018 zijn 5.000 Amsterdammers thuis bezocht. Ongeveer 2.150 mensen zijn echt bereikt.
De ombudsman heeft voorstellen tot verbetering gedaan. Eerder ingrijpen. Kijk niet alleen per individu maar ook per adres (zo woonden op 400 adressen meer dan vier wanbetalers). Laat incasso’s liefst via één loket lopen en maak de procedures korter. Wethouder Moorman (PvdA) gaat veel aanbevelingen overnemen, schrijft ze aan de gemeenteraad. Maar het pleidooi voor een ‘schoon-schip-aanpak’ steunt ze niet. “Zo’n nieuwe route – buiten het bestaande systeem om – heeft niet de voorkeur van het college.”
Doorbraak
Er is een doorbraak nodig om de problemen echt op te lossen, meent Zuurmond. “Het systeem is volledig verstopt. Er gaat enorm veel geld om in de schuldenindustrie, terwijl schuldeisers maar een fractie van hun vordering terugkrijgen.” Hij wil een ‘schoon schip-doorbraak’ voor mensen die al jaren in een uitzichtloze situatie zitten. “We willen die mensen helpen, die door hun enorme schuldenlast al tenminste vijf jaar op of onder het bestaansminimum zitten, zonder perspectief. En we gaan ervan uit dat de schuldeisers ook op de lange termijn eigenlijk bijna niets van hun vordering op deze groep kunnen verhalen.” Bovendien is de overheid in de meeste gevallen de grootste schuldeiser. “De overheid moet die positie gebruiken om de andere schuldeisers te bewegen tot het sluiten van een afkoopdeal.” Zuurmond hoopt in het voorjaar meer te kunnen zeggen over zo’n ‘schoon-schip-aanpak’.
Onderzoek
De ombudsman heeft onderzoek gedaan naar vijftien ‘zware’ gevallen met een gemiddelde schuld van 40.000 euro. Wat blijkt: tien van de vijftien personen zijn nooit in beeld geweest bij de (schuld)hulpverlening. En de vijf mensen die wel hebben aangeklopt bij de schuldhulp zijn niet van hun problemen verlost. Daarnaast heeft de Ombudsman de problemen van 150 Amsterdammers die in de wanbetalingsregeling van de zorgverzekering zitten, in kaart gebracht.
Metropool
Zuurmond is niet alleen ombudsman voor Amsterdam, maar ook voor een aantal omliggende gemeentes zoals Amstelveen en Zaanstad. Zuurmond en zijn plaatsvervangster Anne Martien van der Does krijgen steun van een betrokken en deskundig team. Het bureau telt 25 medewerkers en bedient 1,3 miljoen mensen in zeven aangesloten gemeenten.
