Tekst Jos Verdonk | Beeld Erik Veld
Theoloog Hermine Pool (61) is conservator van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. Dat museum moest bijna sluiten omdat het geen subsidie meer kreeg van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst, maar werd gered door de gemeente.
De geschiedenis van de schuilkerk begint op 26 mei 1578. “Na die datum mochten enkel protestanten hun godsdienst in het openbaar belijden. Andersgelovigen, als remonstranten, lutheranen en katholieken werden gedwongen hun geloof heimelijk te beleven. Dit werd gedoogd.”
Katholieken deden dat vanaf het laatste kwart van de zestiende eeuw in een volledig door koopman en lakenhandelaar Jan Hartman gestript grachtenhuis. Deze schuilkerk – Pool spreekt liever van huiskerk – werd bekend als Ons’ Lieve Heer op Solder. Hartman bewoonde met zijn gezin de begane grond en eerste etage. “Het kenmerkende van dit gebouw is dat je aan de buitenkant niet kan zien dat het een kerk is. Er is geen klokkentoren, want klokken mochten niet worden geluid. Hoe je weggestopt de identiteit van je religie moet belijden ondervind je aan den lijve.”
Het Fijn Ding van Hermine Pool staat gewoonlijk enigszins verborgen in een kapelletje achter het altaar. Het is een meer dan driehonderd jaar oud beeld van Maria met kind. “We hebben onze Maria voor deze presentatie in de bloemen en in het licht gezet en de ruimte gegeven. De afgelopen eeuwen hebben talloze mensen bij deze Maria gebeden, inspiratie en kracht gezocht, hun sores neergelegd en briefjes met boodschappen achtergelaten. Covid staat historisch gezien niet op zichzelf. Epidemieën als cholera en tyfus, alles is over de stad gekomen. Velen zochten steun bij Maria.” Steun zoeken kan nog steeds. “Je hoeft niet katholiek te zijn om van Maria te houden. Ze staat voor mij voor de geschiedenis van de stad.”
Daarnaast vindt ze de Maria op Solder gewoon een leuk beeld. “Maria is hier afgebeeld in de gedaante van mater amabilis, de Maria van de liefde en tederheid. Kijk maar hoe trots ze naar het kind kijkt. Maar ze straalt ook kracht en trots uit, want ze staat bovenop een maansikkel en vertrapt een monsterachtige slang. Die staat voor het kwaad, alle nare dingen.”
In het Ons’ Lieve Heer pasten voor de covidcrisis zo’n driehonderd gelovigen. Nu zijn dat er een stuk minder. Op kerstavond 2020 zal pastor Ben de Bock weer missen opdragen.
Museum Ons’ Lieve Heer op Solder,
Oudezijds Voorburgwal 38. Voor tickets, huisregels en reserveringen: opsolder.nl
