Tekst Jos Verdonk | Beeld Sandra Hoogeboom
Lykele Muus (1987) is een veelzijdig mens. Hij is televisie- en filmacteur, heeft een eigen theatergezelschap en is schrijver van toneelstukken, een lunchvoorstelling, een ‘soort’ musical en twee forse romans. Muus was te zien in de tv-serie Klem en de absurde comedy Missie Aarde.
Zijn nieuwste roman We doen wat we kunnen verscheen in april en verschilt hemelsbreed van zijn debuut Eland uit 2015. “Ik vind het leuk om mezelf te vernieuwen en niet in herhaling te vallen. Die twee boeken zijn ook zo anders omdat ik zelf een ander mens ben geworden. Toen ik aan Eland begon, was ik begin twintig en zat ik nog op de toneelschool. Het is een typisch debuut: ik wilde laten zien wat ik in mijn mars had. We doen wat we kunnen is veel meer een roman, dat in dienst staat van het verhaal.”
Eland is een groteske, zwart komische coming of age-roman met John Irving-achtige situaties en plotwendingen. Hoofdpersoon Daniel besluit als prille puber nooit meer te liegen, omdat je met de waarheid niets kapot kunt maken. In We doen wat we kunnen delen twee bevriende stellen, met allebei een dochter van veertien, een vakantiewoning in Zeeland. Ze komen onverwacht voor een onmogelijke keuze te staan. “Mijn boeken zijn fictie. Het enige autobiografische aan Eland is dat mijn vader ook een donkere kamer had.”
Ondanks de grote verschillen hebben de beide romans een opvallende overeenkomst. Ze beginnen allebei met een ongeluk. Daniel uit Eland drinkt als baby in een onbewaakt ogenblik uit een emmer met foto-inkt en wordt gered door een geniale dokter, die later weer zijn pad kruist. Madelon en Elisa, de dochters uit We doen wat we kunnen, kruipen bij een vriendje achterop een quad en slaan over de kop. “Als je schrijft over thema’s die je eng vindt en je kwetsbaar maken ben je op je best, dan wordt het interessant: dingen waar je eigenlijk niet over dúrft te schrijven, die je echt niet mee wil maken. Je moet bij het schrijven een gebied opzoeken waar je nog niet bent geweest en nog moet ontdekken.”
Tijdens het schrijven van zijn eerste boek werd Muus vader. “Na de geboorte van mijn dochter veranderde mijn stijl en mijn visie op het bestaan. Ik had andere dingen om voor te leven. Het werd allemaal iets zachter. Ik werd pacifistischer. Niet dat ik zo’n klootzak was, maar ik kon best hard en direct en onaardig zijn. Dat merkte ik ook in wat ik schreef. Ik werd liefdevoller voor de personages waar ik minder dol op was. Ik schreef met meer mededogen.”
Eenmaal bezig aan zijn tweede roman strandde Muus’ relatie. “Die breuk had niet zoveel invloed op mijn werk, omdat ik al wist wat ik wilde schrijven. We doen wat we kunnen heb ik opgezet zoals je een film opbouwt. Ik heb eerst een lijst gemaakt van wat er per hoofdstuk gebeurt. Alles stond van tevoren dus vast.”
De kiem van zijn tweede roman ontstond toen Muus naar een Scandinavische televisieserie keek. “In een ziekenhuis lag een meisje op een nieuw hart te wachten. Toen zag je een shot van de bange ouders. Dat beeld bleef bij me hangen. Ik dacht: stel dat je daar als ouder zit en maar moet hopen dat er ergens een ongeluk gebeurt en een kind sterft, zodat het jouwe gered kan worden. Verschrikkelijk, maar gek genoeg was ik er ook blij mee. Ik dacht: yes, ik heb mijn verhaal!”
Muus is nog niet begonnen aan een derde boek. “Nu ik het thema co-ouderschap heb ontdekt wil ik daar meer over schrijven. Toen een leraar op mijn middelbare school vroeg wiens ouders nog bij elkaar waren, staken twee kinderen hun hand op. Toch wordt een traditioneel gezin nog als de standaard gezien. Maar hoe richt je een modern gezin in?”
Ondanks de heftige gebeurtenissen heeft We doen wat we kunnen een positieve boodschap. “Het is hoopvol bedoeld. Hoe heftig de dingen ook zijn, er is altijd een oplossing. Je kunt altijd opnieuw beginnen, in welke vorm dan ook. Alles kan nog veranderen.”
UIT: We doen wat we kunnen
Die ochtend, toen ze met z’n vieren in De Feniks aan de ontbijttafel zaten, ontstond er een sfeer zo bizar dat ze bijna de neiging kreeg om achter haar laptop te kruipen en die sfeer op papier te zetten. Tom was gekleed alsof hij naar een vergadering moest. Gwen neuriede zachtjes alsof de rest er niet was en Danny zat stijf rechtop, zijn rug los van de leuning, als een reiger langs de waterkant. De rijstwafel die Esther in tweeën brak klonk als een omvallende oude eik. Ze waren vrienden, vreemdelingen en vijanden tegelijk. Plichtmatig en zwijgzaam lepelden ze hun eitjes leeg en dronken ze hun jus, maar straks zou er een veldslag beginnen, dat wisten ze allemaal. Die veldslag was nu nog steeds niet begonnen.
Lykele Muus – We doen wat we kunnen
Nijgh & Van Ditmar €20,-
MUG-lezers kunnen We doen wat we kunnen winnen door de cryptogram in MUG Magazine op te lossen (zie pdf op deze website). Inzenden uiterlijk 31 augustus 2019.
