De onderhandelaars van GroenLinks, D66, SP en PvdA in Amsterdam zijn eruit. Drie linkse partijen, dat schept verwachtingen.
Maar al in de inleiding over de visie op werk en inkomen blijkt weinig wat afwijkt van de uitzichtloze mantra’s die wel vaker in dit soort coalitieakkoorden worden geformuleerd. Iedereen moet mee kunnen doen, werk is belangrijk.
Daar heb je het weer: wat is werk? Wordt hier betaalde arbeid bedoeld? En de onbetaalde arbeid dan, bijvoorbeeld van mantelzorgers die van alle kanten worden gestraft voor hun onbetaalde arbeid? Werk – betaald dus – is belangrijk omdat het zin geeft en omdat het de beste manier is om armoede te voorkomen, zo staat in het akkoord. Argumenten dat dit in veel gevallen niet zo is, blijven buiten beschouwing.
De realiteit is dat misschien wel driekwart van de bijstandsgerechtigden in de hoofdstad nooit meer betaalde arbeid zal verrichten, omdat ze er te lang uit zijn, de leeftijd van pensioengerechtigde (45-plus) naderen of arbeidsongeschikt zijn.
Hierin schuilt dus de denkfout: als vanouds veel inzet op het gebied van nieuwe banenplannen, maar voor een heel grote groep zal dit geen soulaas bieden. Zijn er niet veel meer manieren om ‘mee te doen’?
Wel wordt de toetsing van de maatregelen aan een ‘breed welvaartsbegrip’ geïntroduceerd. Een goed punt is dat weer wordt ingezet op gesubsidieerd werk, wat ook het maatschappelijk middenveld ten goede zal komen. Verder wordt genoemd dat verdringing van reguliere arbeid moet worden voorkomen. Maar verder geen woord over het werken met behoud van uitkering en de leer werk stages.
Hoewel op de schuldhulpverlening wat uitgebreider wordt ingegan, worden weinig concrete inkomensmaatregelen voor minima genoemd. Het belangrijkste is de verhoging van het inkomen om voor de minimaregelingen in aanmerking te komen tot 130 procent van het sociale minimum. Ook hoopgevend is het voornemen om de rente van de Kredietbank te verlagen. Maar ook dit is ingepakt in een vage formulering.
Verhoging van de Individuele Inkomenstoeslag, zoals wij verwacht hadden, is niet aan de orde. En ook verder zien we vooral voortzetting van het beleid van SP-wethouder Arjan Vliegenthart. Zijn dit nu de ambitieuze doelstellingen van ‘knetter links’?
Maar misschien is dit ook wel een te gemakkelijk verwijt: het instrumentarium van de gemeente om de groeiende kloof tussen arm en rijk minstens een halt toe te roepen is beperkt. In zijn nieuwjaarstoespraak voor GroenLinks, bij de aftrap van de campagne voor de gemeenteraadsverkeizingen, gaf Rutger Groot Wassink er blijk van zich zeer goed bewust te zijn van de relatie tussen te sterke marktwerking met haar recht van de sterkste en de afbraak van solidariteit en gemeenschap, en de kloof tussen arm en rijk.
Hij zei: ‘In zekere zin liggen wij in de frontlinie van het neoliberalisme. In de mondiale matpartij tussen markt en kapitaal versus mens en overheid. En duidelijker dan elders is hier zichtbaar wat dat betekent voor een samenleving’. Wij zullen hem aan zijn wijze woorden herinneren. Ik hoop dat we de komende vier jaar met Groot Wassink en zijn coalitiegenoten een positieve, rationele en objectieve beleidsdiscussie kunnen voeren over de beperkingen van de marktwerking, de noodzaak in te grijpen in de markt en de dillemma’s die het beperkte instrumentarium van de gemeente daarbij oproept.
Voorbij de inhoudsloze mantra’s en frames over een extreem links stadsbestuur van de rechtse bagger, zoals Forum voor Democratie en de VVD die bijstandsgerechtigden in armoede willen storten. Maar ook voorbij de ongetwijfeld komende propaganda van de coalitiepartijen die eenzijdig de positieve kanten van het coalitieakooord zullen benadrukken, waarvan er overigens vele zijn.
Piet van der Lende, Bijstandsbond
