door Philip Huff
Lange rijen bij de voedselbank, de oprekking van gemeentelijke armoederegelingen naar 130 procent van het sociaal minimum, een noodfonds voor de energiecrisis, en het aantal Amsterdammers dat gebruikmaakt van kwijtschelden van gemeentebelasting, scholierenvergoeding of gratis sporten steeg de afgelopen tijd van tachtig- naar negentigduizend. Dat is één op de tien stadsgenoten. Het laatkapitalisme piept en kraakt, ook hier.
Enkele maanden terug kondigde burgemeester Halsema een steunpakket aan voor Amsterdammers, in de begroting voor 2023 uitgewerkt door de de coalitie van D66, GroenLinks en PvdA. Dit pakket moet werkende minima met kinderen helpen, bakkers en horecabedrijven met hard stijgende energierekeningen, net als sportclubs en zwembaden.
Dit alles is volgens wethouder Hester van Buren uiteraard bedoeld om ‘de ergste klappen op te vangen’. En, uiteraard ook, in haar eigen woorden, ‘nooit op tijd’.
Zie weer: de rijen bij de voedselbank, het verder oprekken van de armoederegelingen (wat betekent dat, 130 procent van het bestaansminimum, voor een bestaansminimum?) en het extra geld voor kleding en schoolspullen voor gezinnen met een stadspas. Kleding en schoolspullen, ja, de basisvoorwaarden voor een menswaardig bestaan. Volgens wethouder Hester van Buren (PvdA) komt het door een wereld die ‘ingrijpend’ is veranderd. En de kosten die dus stijgen.
Tot en met 2026 heeft de coalitie enkele financiële meevallers, maar vanaf 2027 voorziet de gemeente een gat in de begroting. Van Buren spreekt zelf over ‘een financieel ravijn’. En dus schuift het college grote keuzes voor zich uit. We weten wat dat betekent: bezuinigingen.
Laatkapitalisme
En dat betekent dat de coalitie gaat handelen binnen de ideologie van het laatkapitalisme. De ideologie die de prijzen van voedsel aankomend jaar tien tot twintig procent laat stijgen, die met goedkoop gas de verduurzaming van woningen vertraagde, die werknemers voor een minimum probeert te laten werken (denk aan de slechte inkomenspositie van mensen met flexcontracten) om zo de zakken van aandeelhouders en bestuurders nog meer te vullen. De gemeente gaat straks niet alleen de ideologie van het laatkapitalisme volgen, maar ook nog eens met de meest neoliberale koers: de economisch zwaksten krijgen de hardste klappen.
De wereld is niet ingrijpend veranderd, alleen het tempo waarin de dingen uit de pas lopen stijgt: inkomensongelijkheid, vermogensongelijkheid, kansenongelijkheid. Je zou als gemeente en overheid ook kunnen investeren. En die investeringen kunnen bekostigen door een rechtvaardiger belastingstelsel (zie Piketty of zijn diplomaat Sander Schimmelpenninck).
Dat betekent: de economische sterkste schouders het zwaarst belasten. Er zijn in Nederland meer miljardairs en miljonairs dan ooit. Energieproducenten als Shell en voedselproducenten als Unilever boeken telkens meer winst – en keren dividend uit. Maar de gemeente denkt in de lijnen van het neoliberalisme en dus in ideeën van schaarste van geld. Terwijl de werkelijke schaarste die van voedsel, adequate, warme huisvesting en andere eerste levensbehoeften is. Van veiligheid, gemeenschap, betekenis, van een vertrouwengevende toekomst. Geld is er genoeg.
Het geloof moet juist vergroot, er moet geïnvesteerd, in medemenselijkheid, dankbaarheid, in sociale rechtvaardigheid. Ook in Amsterdam. Of, zeker in Amsterdam, waar er lange rijen bij de voedselbank staan en – ik herhaal het nog maar eens – negentigduizend mensen gebruikmaken van de gemeentelijke armoederegelingen. En niet in 2027, maar nu.
Philip Huff is schrijver en regisseur
