Tekst Jos Verdonk | Beeld Erik Veld
Annette ten Doeschate (36) studeerde bouwkunde in Delft en is adviseur Strategie en Archeologie bij Monumenten en Archeologie. Deze afdeling van de gemeente Amsterdam speelt in december voor Sinterklaas. “Het college van burgemeester en wethouders heeft er voor gekozen om historische en soms eeuwenoude bouwornamenten van gesloopte panden, die in sommige gevallen al bijna een eeuw zijn opgeslagen, af te stoten. Wij vinden dat een nare term en spreken liever van teruggeven aan de Amsterdammers.”
“Je kunt een keuze maken uit de online catalogus, waarin alle objecten zijn gecategoriseerd naar waarde. Het enige wat je dan hoeft te doen, is je keus te motiveren en uitleggen wat je met ‘jouw’ ornament wil doen. Wil je het in de gevel van je koopwoning metselen of verwerken in een nieuw kunstwerk? Die motivatie is belangrijk. We krijgen nu veel reacties als: ‘Geef me maar een brokstuk, want ik wil graag iets voor in mijn tuin’. Dat is niet helemaal de bedoeling. We krijgen echter ook uitgebreide en serieuze aanvragen.”
Inmiddels hebben zo’n driehonderd Amsterdammers gereageerd. Een commissie van bouw- en cultuurhistorici gaat in januari de verzoeken bekijken en architectonische knopen doorhakken. Het streven is voor eind mei de ornamenten toe te wijzen aan de geïnteresseerden. De gelukkigen moeten dan wel hun ornament zelf komen op halen. “Helemaal kosteloos is dat niet, want daarvoor moet je meestal gespecialiseerd vervoer regelen. De meeste stukken zijn namelijk nogal zwaar!”
Publiciteit
We staan in een gigantische loods in het Westelijk Havengebied. Hier ligt ongeveer de helft van alle weg te geven ornamenten opgeslagen. De rest wacht in Zaandam op nieuwe baasjes. De gulle gemeenteactie genereert veel publiciteit. Een filmploeg van de Duitse omroep ZDF is zelfs uitgerukt met een heuse drone, die zoemend boven al die gevelstenen, tegels en dakpannen zweeft.
Het Fijn Ding van Annette ten Doeschate is de geveltop van het pand met het adres Keizersstraat 21 in de Nieuwmarktbuurt. Dat pand werd in de jaren zeventig gesloopt om plaats te maken voor de metro. “Het is de nummer 49 van de catalogus en ik vind deze fantastisch, want het is een heel sierlijke geveltop. Op de beeldbank van het Stadsarchief is te zien hoe het er oorspronkelijk heeft uitgezien. Je ziet aan het gebouw spandoeken hangen tegen de sloop. Dat was in 1975 ten tijde van de Nieuwmarkt-rellen. Ik hou niet per se van symmetrie, maar ik vind dat deze top echt vakwerk uitstraalt. Je ziet een soort slakkenhuis, een ammoniet, maar het heeft ook iets bloemigs. Er zijn zoveel verschillende structuren in te herkennen.”
Wil je ook een brokstuk? Doe voor 31 december een gemotiveerde aanvraag via erfgoed@amsterdam.nl Zie voor de catalogus amsterdam.nl/bouwfragmenten en de herkomst beeldbank.amsterdam.nl
