Betaalbare woningen komen onder de sloophamer, dure appartementen komen ervoor terug. Inwoners van Nieuw-West pikken dit niet langer. Tayfun Balçık van Nieuw-West in Verzet neemt ons mee naar Overtoomse Veld en Geuzenveld: ‘De gemeente stemt nog steeds niet af met bewoners.’
Tayfun Balçık (37), historicus/journalist en buurtactivist, staat voor zijn oude huis in de Jan Tooropstraat, in Overtoomse Veld, een wijk in Nieuw-West. Hij wijst naar de overkant. “Het zoveelste sociale huurblok dat wordt gesloopt.” Zijn oude buurt is aan het veranderen. “Woningcorporatie De Key heeft dertig jaar lang verzuimd om te investeren in onderhoud. Er moet kosten wat kost worden gesloopt zodat er meer en vooral duurdere woningen voor terug komen. Er zijn straks minder sociale huurwoningen. Dat betekent dat niet iedereen kan terugkomen.”
Luxe appartementen
Tayfun kent de geschiedenis van Overtoomse Veld en de oorzaak van de sloopwoede. Een geschiedenis die parallel loopt met zijn eigen verleden: “Ik ben in 1984 in de binnenstad geboren en kind van een Turkse gastarbeider.” Hij draait zich om: “Op mijn achtste verhuisden we naar deze portiekflat. We waren ‘strategisch’ bij elkaar gezet, zo las ik laatst in de Volkskrant. Hierin zegt oud-stadsdeelwethouder Fred Martin: ‘In Overtoomse Veld werden mensen uit een lage sociale klasse, vaak met een migratieachtergrond, in bepaalde straten geplaatst door de woningcorporaties. Dit ging vaak om straten waarvan de woningen waren verwaarloosd.’ Martin heeft later ontkent dat er sprake was van etnisch spreidingsbeleid.”
We lopen naar het Piet Mondriaanplein, niet ver van Jan Tooropstraat: “We waren een van de eerste allochtonen, maar vijf jaar later was de buurt door Turken en Marokkanen overgenomen. Het is vragen om problemen als je veel mensen uit dezelfde etnische groep bij elkaar zet. Er was veel criminaliteit. In 1998 ging het mis. Op dit plein zag ik met mijn eigen ogen zes agenten op een jongen liggen, hij liep blauw aan en stikte bijna. Een omstander gaf een agent een mep en er werd geduwd en getrokken. Een aantal jongeren werd gearresteerd. Door die onlusten kwam onze buurt negatief in het nieuws.”
Tayfun neemt ons mee naar een groot en luxe appartementencomplex. Het moderne gebouw steekt schril af naast de sociale portiekflats. “Na die onlusten gebeurde er een tijdlang weinig, maar dat veranderde vanaf 2010. De gemeente begreep dat het niet verstandig is om veel mensen met dezelfde achtergrond bij elkaar te zetten. ‘Mengen’ werd het toverwoord. Lage en hoge inkomens moesten naast elkaar gaan leven. Dus werden sociale huurwoningen massaal gesloopt en schoten koopwoningen als paddestoelen uit de grond.” Hij laat de achterkant van het appartementencomplex zien: “Achter dit hek zit een ondergrondse parkeergarage. Je komt er niet in. Je kunt er alleen maar naar kijken. Het is een eiland, dit heeft niets met mengen te maken. Het leidt alleen maar tot jaloezie bij de oorspronkelijke bewoners. Overal in de buurt zie je dit soort eilanden van welstand.”
Nieuw-West in Verzet
We stappen op de fiets, binnen een kwartier zijn we in het hart van Geuzenveld, op het Lambertus Zijlplein. Tayfun: “Ik heb hier sinds een half jaar een eigen woning. Vijftien jaar heb ik moeten wachten op een sociale huurwoning. Ik was graag in mijn oude buurt gebleven. Mensen met een laag inkomen maken nauwelijks nog kans op een woning in Overtoomse Veld, ooit opgezet als volkswijk. Als we niet oppassen staat dit ook in mijn nieuwe buurt te wachten.”
Zijn ogen onderzoeken de winkels op het plein: “Je ziet veel Turkse middenstanders. De meeste mensen die je ziet, hebben een migratie-achtergrond. Ik heb het gevoel dat ik in little Turkey ben. Het is een gesegregeerde buurt. De kinderen groeien niet op met witte leeftijdgenoten. Dat leidt tot onbegrip en vooroordelen over en weer. De kinderen uit deze buurt hebben door hun achtergrond minder kansen in de samenleving. Deze buurt heeft verandering nodig maar niet zoals dat in Overtoomse Veld is gebeurd.”
Tayfun: “Die veranderingen gebeuren zonder de inbreng van buurtbewoners. Buurtparticipatie moet het verschil gaan maken. Ik ben verbonden aan Nieuw-West in Verzet, een buurtinitiatief van actie- en woongroepen die strijden tegen gentrificatie.” Gentrificatie is de opwaardering van een buurt door het aantrekken van kapitaalkrachtige nieuwe bewoners en het verdrijven van bestaande bewoners.
“We willen betaalbare woningen en vernieuwing mag niet ten koste gaan van mensen die afhankelijk zijn van een sociale huurwoning. Het gemeentelijk beleid wordt nog steeds niet afgestemd met de bewoners. Soms heb je inspraak, maar dat is pas aan het einde van het proces.” We gaan de hoek om en komen in de Ruys de Beerenbrouckstraat. Tayfun: “We hebben een manifest geschreven. Bij elke verandering eisen we een burger-toetsingscommissie met vetorecht.”
Volksbuurt
Buurtkapper Dursun verwelkomt ons. “We noemen deze buurt met een knipoog een getto”, zegt hij met een glimlach. “In een getto zie je alleen maar buitenlanders en snelle jongens. Jongens van vijftien tot dertig jaar die door criminele activiteiten snel rijk zijn geworden. Door corona is de criminaliteit afgenomen, er is minder werk en sommige jongens zitten vast. Maar er wonen in deze buurt niet alleen criminelen hoor. De meeste klanten zijn gewone mensen”, vertelt Dursun terwijl hij Tayfuns baard trimt.
“Ook voor mijn zaak heeft corona gevolgen gehad. De winkel moest een tijd dicht. Sommige klanten komen sindsdien niet meer langs en laten hun haar thuis doen. Ik ben positief over deze buurt. Het is een echte volksbuurt met gemeenschapszin. We komen gezellig samen om te barbecueën en te drinken, er wordt veel gepraat en gelachen.”
En wat ben jij met je lichtgetinte huid en je dubbel paspoort?