Geef elke dakloze een woning en het probleem is opgelost, maar lag het maar zo simpel. Het laatste decennium is het aantal daklozen in Nederland verdubbeld. Om die reden heeft het kabinet inmiddels 200 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanpak van dak- en thuisloosheid. Dat geld is bedoeld voor extra woonplekken met begeleiding. Staatssecretaris Blokhuis (VWS) vindt het aantal mensen dat in Nederland dak- en thuisloos is ‘onacceptabel hoog,’ vooral in deze tijd van corona. ‘Iedereen moet momenteel zoveel mogelijk binnen blijven, maar deze mensen kunnen vaak niet eens binnen blijven.’
Vorig jaar telde ons land 40.000 daklozen. In een in april verschenen rapport zegt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) dat ‘herstel bij een huis begint ’, want met een eigen plek kun je weer sociale relaties aangaan en aan je herstel werken. Esmé Wiegman, directeur van Valente, branchevereniging voor veilige opvang, zegt het zo: ‘Pas met stabiele huisvesting kun je in alle rust gaan werken aan onderliggende problemen als armoede, schuld, verslaving of psychiatrische problemen.’
Kostendelersnorm
Van de kostendelersnorm moet ze weinig hebben. ‘Het is momenteel niet interessant om een woning te delen omdat dat mensen financieel sterk kan benadelen.’ Ze ziet liever dat dak- en thuislozen tijdelijk bij iemand kunnen intrekken, ‘omdat dat altijd beter is dan een plek op straat.’
Het ‘zeldredzaamheidscriterium’ moet van tafel, vindt ook de RVS. Dat criterium betekent in de praktijk dat je alleen hulp krijgt als je zwaar in de problemen zit, bijvoorbeeld omdat je verslaafd bent. ‘Iemand die dakloos is, is per definitie niet meer zelfredzaam.’
Het advies van de RVS is overigens behoorlijk genuanceerd. Recht op huisvesting betekent niet dat je bij de overheid kunt aankloppen ‘om een woning op te eisen’. De focus van de hulpverlening moet liggen op het voorkomen van dakloosheid, in plaats van het oplossen van dakloosheid. Mensenrechtenexpert Jan de Vries is blij dat de RVS recht op huisvesting als uitgangspunt neemt. Maar hij constateert ook dat de overheid het blijkbaar nog moeilijk vindt om te zeggen: ‘huisvesting is een recht en daar kun je rechten aan ontlenen.’
We moeten niet wachten tot iemand daadwerkelijk dakloos is, vindt ook Erik Dannenberg, lid van de RVS en voorzitter van Divoasa (directeuren sociale dienst) ‘want dan ben je al erg laat’.
Een dak boven je hoofd
Dat dakloosheid in Nederland als een sociaal probleem geldt, vindt Hester van Buren, voorzitter raad van bestuur van de Amsterdamse corporatie Rochdale, vreemd. ‘Sommige mensen hebben zorg nodig, maar het probleem is vooral dat je een dak boven je hoofd nodig hebt.’
Evenals Dannenberg vindt ze dat je als corporatie eigenlijk al te laat bent als je pas in actie komt als iemand stopt met het betalen van de huur. Vandaar dat Rochdale in Noord een proef is begonnen om elke huurder een budgetgesprek aan te bieden. Ook aan degene die geen problemen heeft. De gemeente betaalt die gesprekken. De corporatie kijkt in zo’n gesprek bijvoorbeeld of iemand voor huurtoeslag in aanmerking komt. Slaagt de proef, dan gaat de gemeente deze aanpak in de rest van de stad invoeren.
Erkennen dat mensen recht hebben op een dak boven hun hoofd, is overigens niet eenvoudig in een tijd van enorme tekorten aan betaalbare woonruimte. Vandaar dat de Amsterdamse corporaties in Amsterdam hebben afgesproken dak- en thuislozen een tweejarig contract aan te bieden in te renoveren woningen, die anders tijdelijk zouden worden verhuurd, ‘zodat je even tot rust kunt komen en dan je leven misschien weer op orde kunt krijgen,’ aldus Van Buren.
Voor bovenstaand artikel is geput uit door stichting Eropaf! afgenomen interviews. Eropaf! wil als ‘kritisch geweten van de sociale sector’ functioneren. Zie ook eropaf.nl.
