De gemeente lanceerde onlangs een fors plan van aanpak om de gezondheid van Amsterdammers te verbeteren. De verschillen in gezondheid tussen bewoners van diverse stadsdelen zijn groot. Wethouder Simone Kukenheim (Zorg). “Verhoging van het minimumloon is een belangrijke maatregel.”
U presenteerde onlangs het gezondheidsbeleid 2021-2025 voor de stad. Het is niet de eerste keer dat u met een plan van aanpak komt.
“Preventie is een van onze prioriteiten. Bij het voorkomen dat mensen ziek worden, hoort een scala aan maatregelen en beleid gericht op de levensstijl van mensen. Als je wilt werken aan iemands gezondheid moet je ook de bestaanszekerheden bekijken. Dat betekent dat je moet werken aan de schulden van mensen, de armoedeproblematiek, en dat je er juist voor moet zorgen dat mensen kansen krijgen.”
In de laatste gezondheidsmonitor staan opvallende cijfers. Zo heeft de helft van de minima een langdurige aandoening. Wat treft u zelf in de cijfers het meest?
“We zien dat er gezondheidsverschillen zijn in de stad. Er is een verschil in levensduur van zeven jaar tussen wijken. Een op de zes kinderen in Amsterdam heeft overgewicht, maar in Geuzenveld, Slotermeer, Osdorp of de Bijlmer is dat bijna een op de vier. Dat is fors. Een ander voorbeeld: in Amsterdam Zuidoost komen twee keer zoveel kinderen bij de geboorte te overlijden dan gemiddeld in Nederland. Daaraan moet echt iets gebeuren. Met het gezondheidspreventiebeleid moeten we de aanpak toespitsen op de wijken. Maar we moeten ons ook afvragen: waarom hebben sommige mensen een ongezonde levenstijl? Dat is vaak niet een kwestie van eigen schuld, dikke bult, maar een kwestie van van jongsaf opgroeien in armoede.”
Een op de 5 Amsterdammers leeft onder de armoedegrens, 19 procent van de kinderen. Ongelijkheid in bestaanszekerheid werkt generaties door, gezondheid en armoede hangen samen. Waar iemand is geboren en opleiding spelen ook een grote rol. Is het mogelijk die vicieuze cirkel te doorbreken?
“De gemeente voert gericht beleid. Op scholen waarvan we weten dat er veel kinderen komen die opgroeien in een huishouden met een kleine portemonnee bieden we bewegingsactiviteiten aan, want we weten dat die kinderen vanuit huis minder mogelijkheden krijgen naar sportclubs te gaan. We pleiten ook voor landelijke maatregelen. Zo zijn we al langer voor een suikertaks en voor gezond eten goedkoper maken en ongezonde voeding duurder Daarom ben ik blij dat het nieuwe kabinet nu geleidelijk een suikertaks wil invoeren en de btw op groente en fruit wil gaan verlagen. Want invoering van een suikertaks helpt, kijk maar naar Groot-Brittannië. De dreiging van een suikertaks alleen zorgde er al voor dat fabrikanten minder suiker in het eten toevoegden.
We willen ook meer instrumenten om het aantal aanbieders van fastfood op een plek tegen te gaan. Gezondheid moet een reden worden om te sturen in de ruimtelijke verordening. In Nieuw-West is bijvoorbeeld een school die vroeger omringd was door een variatie aan winkels, nu is het merendeel van die winkels een snackbar. Vlak voor de deur van een middelbare school. Jongeren worden er zo toch de hele dag verleid om ongezond eten te kopen. Ik wil ook niet alle snackbars sluiten, het is prima af en toe een patatje te halen, maar acht snackbars voor de deur van een school is niet prima.”
Hoe wil de gemeente juist de kwetsbaren bereiken?
“Door met een grote gemeenschap van Amsterdammers en instellingen samen te werken. Dat doen we bijvoorbeeld met Welzijn op recept of “krachtige basiszorg” in Zuidoost, waar de huisarts en het buurtteam mensen met problemen als schulden of eenzaamheid samen helpen. We willen mensen in de wijk via initiatieven met elkaar verbinden en die zo laagdrempelig mogelijk maken. We weten dat het voor deze groep ingewikkeld is instanties te vinden. Als de huisarts alleen een visitekaartje geeft met het adres van een sportschool, weet je dat iemand daar nooit aankomt. In het gezondheidscentrum is dus een ‘verbindingsofficier’ die diegene bij de arm neemt en zegt: zullen we daar samen eens gaan kijken. Dat zijn we nu aan het ontwikkelen op diverse plekken in de stad. Bij Welzijn op Recept neemt een medewerker ook iemand mee de buurt in naar activiteiten.”
Wat is het effect van de corona-uitbraak?
“Groot. Je ziet in de cijfers terug dat mensen die al een slechtere gezondheid hebben, ook kwetsbaarder zijn voor corona. Mensen met onderliggende ziektes, die ook gerelateerd kunnen zijn aan overgewicht, zijn kwetsbaarder. Het laat zien hoe belangrijk het is te voorkomen dat je later ziek wordt. We kunnen nooit voorkomen dat een virus voorbijkomt, maar je kunt er wel voor zorgen dat mensen zo sterk mogelijk zijn. Veel mensen zijn door de corona-maatregelen geïsoleerd, en hebben daardoor last van mentale problemen, ook jongeren hebben daar veel last van.”
De helft van de Amsterdammers heeft psychische problemen en bijna 10 procent ernstig. Welke oorzaken heeft dit, was dit aantal voor corona ook zo hoog?
“Corona speelt een rol, mensen geven dat ook aan. Net voor corona zijn we het programma Amsterdam Mentaal Gezond begonnen. Dat hebben we tijdens corona geïntensiveerd, bijvoorbeeld door hulp aan studenten, ondernemers in nood, een telefoonlijn en chat voor jongeren.”
De gemeente heeft hoge ambities om de kloof tussen rijk en arm te dichten in 2030, maar zijn de inkomens niet gewoon te laag, van het sociaal minimum valt niet meer te leven. Wat vindt u?
“Verhoging van het minimumloon is een belangrijke maatregel, maar dat is een landelijke stap. Als je wilt werken aan gezondheid is het ook belangrijk te werken aan armoede, ervoor te zorgen dat mensen kunnen werken, een opleiding kunnen volgen. En je moet vooral voor kinderen werken aan kansengelijkheid in de stad. De eerste duizend dagen in het leven van een kind, maakt het verschil, blijkt uit onderzoek. Van een kansrijke start profiteert een kind de rest van zijn leven. We investeren daarom in extra hulp voor jonge moeders.”
De gemeente had als doel dat begin 2022 zeker 75 procent van de inwoners zou zijn gevaccineerd. Gaat de gemeente dat halen? En wat adviseert u mensen?
“Daar zitten we nu boven. Maar het deel van de groep die niet is gevaccineerd, valt samen met een heel kwetsbare groep, die moeite heeft om aan informatie te komen. Daarom gaan we de wijken in. Dat doen we nu met vaccineren, maar zouden we met meer onderwerpen moeten doen. Ik adviseer mensen om zich te laten vaccineren. Als je vragen hebt, stel die aan de huisarts of de GGD. Het is niet erg om vragen te hebben, ik hoop dat mensen zich goed laten informeren en een weloverwogen keuze maken. Vaccineren doe je voor jezelf maar ook voor de gezondheid van de mensen om je heen, ook voor de hele samenleving.”
