Het minimumloon gaat in stappen omhoog met 7,5 procent in 2024, heeft het kabinet beloofd. Dat is veel te weinig en veel te laat, meent FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha. “Het is harder nodig dan ooit dat mensen zich verenigen en samen opstaan om te strijden voor een rechtvaardige samenleving.”
Het minimumuurloon stijgt in vier jaar met 80 eurocent bruto, berekende de FNV, tegelijkertijd zien we dat de inflatie in veertig jaar niet zo hoog is geweest, boodschappen, energie: alles kost meer.
“De prijzen rijzen de pan uit. Mensen die het moeten doen van het minimumloon of de bijstand, kwamen al moeilijk rond, en nu al helemaal. Ondertussen doet de politiek er niets aan, of pas op termijn. Dat is kwalijk. De politiek geeft aan: we moeten iets doen want er is scheefgroei en een toenemende kloof tussen rijk en arm, maar behalve die 7,5 procent die op zijn vroegst in 2024 wordt ingezet, hebben de mensen die nu al helemaal niet kunnen rondkomen daar geen boodschap aan.”
“Iedereen heeft recht op een leefbaar inkomen: dan moet je nu acute problematiek oplossen. Met een hoge inflatie vergroot de kloof alleen maar omdat het minimumloon achterblijft. Je kunt veel minder doen met het minimumloon en bijstand dan een jaar geleden: er zit een prijsstijging van 7 procent tussen, dus is ook het minimumloon 7 procent minder waard geworden.”
De kleine verhoging van het minimumloon dekt bij lang na niet de stijgende inflatie?
“Dat klopt, terwijl de verhoging was bedoeld om de achterblijvende lonen, en in het bijzonder het minimumloon, te repareren, om ervoor te zorgen dat mensen eerder een leefbaar inkomen hebben. Dat uitgangspunt moet principiëler zijn.”
De FNV wil al sinds 2017 dat het minimumuurloon naar 14 euro gaat. Waarom lukt dit zo moeizaam? Er zijn nu allerlei tv-programma’s over de groeiende kloof tussen arm en rijk, iedereen denkt er steeds meer over na. Waar loopt de vakbond tegen aan?
“Wij vinden dat het minimumuurloon uiterlijk eind dit jaar naar 14 euro moet, we strijden daar al sinds 2017 voor omdat dit een leefbaar inkomen oplevert, ook de uitkeringen moeten meestijgen. Een leefbaar inkomen is circa zestig procent van het mediane loon (het doorsnee besteedbare inkomen), heeft de Europese Commissie aangegeven. Dan kom je uit op 14 euro minimumuurloon, hebben wij uitgerekend. Er worden nu niet eens minimale stappen genomen voor mensen die in armoede leven, uitkeringsgerechtigden, werkende armen. Het is geen prioriteit voor de politiek.
Natuurlijk is het een trendbreuk dat het kabinet voor het eerst in tijden het minimumloon wil verhogen met 7,5 procent, maar het is veel te weinig en veel te laat, helemaal nu er torenhoge inflatie is.”
“Het is ook kwalijk dat het kabinet de koppeling met de aow wil loslaten, die stijgt dan niet mee. Er zijn ook veel mensen die niet rondkomen met een pensioentje of alleen aow. Door onze acties hebben we het debat wel weten te bepalen, discussies gaan nu ook over de kloof. Het land is alleen maar rijker geworden en de koopkracht is er juist op achteruit gegaan. Maar als het echt over daden van Rutte 4 gaat, is het drie keer niks. De zogenoemde nieuwe bestuurscultuur, het nieuwe elan wordt niet vertaald naar concrete daden waarvan mensen meteen iets merken. ”
“Er is meer maatschappelijke druk nodig, veel meer onrust. Je zag het in Frankrijk, toen de gele hesjes de straat op gingen, verhoogde Macron toch snel het minimumloon met honderd euro. Dus het kan, maar het is een kwestie van politieke wil. Er is geld genoeg, er wordt genoeg verdiend. We kunnen het prima financieren, maar blijkbaar is het geen prioriteit van Rutte 4.”
Het gaat wel om twee miljoen werknemers met minimumloon. Waar gaat FNV op inzetten bij de komende cao-onderhandelingen?
“Wij vechten keihard voor een hoger minimumuurloon bij de bedrijven aan de cao-tafels. Overal zetten we in op 14 euro. Dat is ons al goed gelukt bij sectoren als gemeenten, ziekenhuizen en ook steeds meer in de schoonmaak. Langzaamaan behalen we bij steeds meer cao-tafels die 14 euro. Ook werkgevers hebben hierin een belangrijke verantwoordelijkheid. De supermarkten, de callcenters, de distributiecentra, de hele pakketsector: daar wordt makkelijk geld verdiend, maar de beloning? Bijna overal is het minimumloon de standaard, terwijl er veel winsten worden gemaakt. Werkgevers moeten regelen dat de mensen die ervoor zorgen dat die winsten worden gemaakt ook een leefbaar inkomen krijgen.”
“Ook bij grote bedrijven als Post NL, Schiphol, callcenters, de thuiszorg lopen cao-gesprekken. Die verlopen moeizaam, dat is exemplarisch voor werkgevergedrag. Onze strijd voeren we aan de cao-tafel en aan de politieke tafel. Uiteindelijk hebben we de politiek nodig om te zorgen dat heel werkend Nederland kan rekenen op een leefbaar inkomen van 14 euro minimumuurloon.”
Onlangs heeft de Europese Commissie voorgesteld dat overheden voortaan moeten toetsen of het minimumloon voldoende is om rond te komen. Geef dat een middel om de overheid hieraan te houden?
“Die zestig procent van het mediane inkomen is een duidelijke richtlijn van de EU. Het Nibud heeft ook berekend dat je zo’n 2100/2200 euro zou moeten verdienen om te kunnen rondkomen. Helaas is dat geen richtlijn geworden, dat hebben werkgeverslobby’s tegen weten te houden, maar dit is wel een extra haakje dat we kunnen gebruiken richting de politiek. Ook in het regeerakkoord staat niets over een leefbaar inkomen.”
FNV voerde eind februari actie op de Dam met postbezorgers. Krijgen we een hete zomer?
“Een hete lente verwachten we. Bedrijven maken echt veel winsten, in alle sectoren. De economie zit al boven het niveau van voor de corona-uitbraak, tegelijkertijd is er een krappe arbeidsmarkt. En de lonen blijven achter. Mensen zien dat de werkdruk toeneemt, dat er tekorten zijn en dat de aandeelhouders goed boeren. Dat is een cocktail voor onvrede, en terecht, hopelijk ook voor verzet en strijd. Aan veel cao-tafels ontstaan nu conflicten. Als de werkgevers de hand op de knip houden, verwacht ik op veel plekken een onrustige lente.”
Wat kan de overheid, naast het verhogen van het minimumloon, nog meer doen om het verlies aan koopkracht te compenseren?
“De overheid is ook werkgever, bijvoorbeeld van de politie. Ze moet het goede voorbeeld geven, in die rijksectoren zouden werknemers niet minder dan 14 euro per uur moeten verdienen. Ook daar lopen binnenkort cao-onderhandelingen. Verder moet de overheid snel het minimumloon aanpassen, het eerstvolgende moment is juni. Het zou de overheid sieren, en het zou getuigen van nieuw bestuurs-elan, als ze de lonen met een veel hoger percentage zouden verhogen. In Duitsland ging het minimumuurloon bijvoorbeeld al naar 12 euro. Nederland moet niet achterblijven. Dit kan met een druk op de knop. Daarnaast is er de knop van de lasten, als de overheid die verlaagt, zodat mensen minder belasting op arbeid betalen, dan houden mensen ook meer geld over in hun portemonnee. Dan moeten we er wel voor zorgen dat de belasting op winsten en vermogens omhoog gaat, want iemand moet de rekening betalen. Nu betalen werknemers de rekening.”
Wat is uw boodschap aan de MUG-lezer?
“Het is harder nodig dan ooit dat mensen zich gaan verenigen, en samen gaan strijden voor een rechtvaardige samenleving, een eerlijk inkomen. Het kabinet denkt dat ze hiermee wegkomt, dus wij moeten ervoor zorgen dat het kabinet zich er drukker om gaat maken. Dat betekent actie, strijd. Mensen moeten weer leren zich te organiseren en lid worden van een vakbond, dan kun je samen de straat op.”
