“Bijstandsgerechtigden die meedoen met het Amsterdamse experiment met de bijstand krijgen een stimuleringspremie van maximaal €200,- per gewerkte maand. De gemeente keert die premie twee keer per jaar uit. Dat zou geen invloed hebben op de toeslagen. Maar dat laatste klopt helemaal niet”, stelt Peter Kamp onomwonden. De juridisch adviseur uit Zwolle moest toch in Amsterdam zijn en maakt graag tijd vrij om MUG Magazine op deze fout in het april-nummer te wijzen. Hoezo fout? MUG baseerde zich op informatie van de afdeling Werk, Participatie en Inkomen van de gemeente Amsterdam.
“Vrijwilligersvergoeding en stimuleringspremie gaan niet samen”
“De Participatiewet, waar de bijstand onder valt, schrijft voor dat een bijstandsontvanger maximaal €209,- per maand mag overhouden van zijn eigen verdiensten. Dat heet vrijlating. Ook mag je met je uitkering vrijwilligerswerk doen tegen de maximale vergoeding van €1.700,- per jaar. En dan is er die stimuleringspremie van maximaal €2.500,- per jaar. Je mag van al die regelingen tegelijkertijd gebruik maken.”
Maar er zit een addertje onder het gras, waarschuwt Kamp: “De Belastingdienst belast die stimuleringspremie wel degelijk als er ook sprake is van een vrijwilligersvergoeding. Die €2.500,- netto wordt na brutering al gauw €4.000,- aan extra belast inkomen. Dat heeft grote gevolgen voor de zorg- en huurtoeslag. Je komt daar pas na een jaar of langer achter en dan is het te laat. De Belastingdienst komt met een terugvordering, terwijl je het geld al hebt uitgegeven.”
De gedachte erachter is dat bijstandsgerechtigden niet te veel mogen bijverdienen, waardoor er geen noodzaak meer is om op zoek te gaan naar een reguliere baan.
Kamp vindt: “Die terugvordering zou door de gemeente moeten worden betaald. Ik heb juristen van de gemeente Amsterdam diverse keren gewaarschuwd voor deze belastingregels. De gemeente dient cliënten van de sociale dienst goed hierover te informeren. Maar dat gebeurt niet, het interesseert ze niet dat cliënten naar mij toekomen en dat we bezwaarprocedure na bezwaarprocedure moeten starten. De juridische afdeling van de gemeente is vooral bezig om zichzelf in stand te houden. Laat die bijstandsontvangers maar lekker procederen, hoe meer er in de problemen komen hoe beter.”
Bezwaar door bijstandsgerechtigden
De gemeente ontvangt in totaal zo’n 4.000 bezwaarschriften per jaar. Kamp: “De cliënt mag tijdens een hoorzitting zijn bezwaar toelichten. Maar die hoorzitting is niet onafhankelijk en wordt voorgezeten door een jurist of een andere ambtenaar van de gemeente. Daardoor ligt het percentage afgewezen bezwaarschriften in Amsterdam aanmerkelijk hoger dan het landelijk gemiddelde. Daar komt bij dat de onderbouwing slecht is.”
In de hoorcommissie, die moet oordelen of de cliënt wel of niet gelijk heeft, behoren onafhankelijke mensen te zitten zoals advocaten en rechters, stelt Kamp. “In Den Bosch is dat het geval en zit bij elke afwijzing een dijk van een onderbouwing. Bij een waardeloze onderbouwing zoals in Amsterdam zijn we gedwongen om namens de cliënt in beroep te gaan bij de rechtbank.”
“Gemeentelijke juristen zijn niet in staat de wet goed toe te passen”
Peter Kamp heeft zware kritiek op de gemeente Amsterdam: “Die gemeentejuristen zijn zodanig geïndoctrineerd dat zelfstandig denken er niet meer bij zit. Ze zijn niet in staat om de wet op een juiste manier toe te passen, terwijl in de Participatiewet de inkomensverrekening glashelder is. Het gros kan niet eens rekenen. Ze creëren daardoor onnodig een conflictsituatie met de cliënt. Die begrijpt er niets van en raakt in paniek. Die afwijzingsbrief komt altijd op vrijdag en is vaak onleesbaar. Een feitenrelaas ontbreekt en waarom het besluit is genomen staat er niet in.”
Wat kunt u daar als juridisch adviseur tegen doen?
“Om te beginnen bellen we met de cliëntenraad, raadsleden en desnoods met de wethouder. We maken een verslag en sturen die waar nodig naar de Tweede Kamer. Ik kan slecht tegen onrecht.”
Zegt u nu dat je maar beter niet mee kan doen aan het Amsterdamse experiment, als je ook een vrijwilligersvergoeding krijgt?
“Ja, klopt. Ook niet als je bij een organisatie werkt met een anbi-status (Algemeen Nut Beogende Instelling, red.) of wanneer je geen vergoeding krijgt maar je vrijwilligerswerk als gift bij de belastingen aftrekt.”
Reactie gemeente Amsterdam
De communicatieadviseur van het Amsterdams Experiment met de Bijstand mailt dat een vrijwilligersvergoeding gecombineerd kan worden met bijstand én parttime werk en mét de stimuleringspremie. Maar, zo voegt de adviseur toe: “Er moet dan een keuze gemaakt worden of er gebruik wordt gemaakt van de premie AEB (Amsterdams Experiment Bijstand, red.) of de vrijlating onkostenvergoeding vrijwilligerswerk.” Zo staat het in de Wet op de Loonbelasting, aldus de communicatieadviseur, die vervolgens reageert: “Hier zijn wij binnen WPI alert op door bestandsvergelijkingen te doen. Ook wordt dit extra vermeld in de flyer die meegestuurd wordt aan de deelnemers.”
De communicatieadvieur reageert ook op de ongezouten kritiek van Kamp op de bezwaarprocedure van de sociale dienst (WPI): “De afdeling Bezwaar en Beroep herkent zich niet in het geschetste beeld, de medewerkers van de afdeling zetten zich dag in dag uit in voor kwetsbare Amsterdammers. Bezwaar en Beroep hoort ambtelijk (vaak ook telefonisch) en is gericht op een zo snel mogelijke afhandeling en oplossing van problemen (dejuridisering). Over het algemeen wil de afdeling voorkomen dat zaken die niet juridisch van aard zijn informeel worden opgelost, een klantgerichte benadering is hierin leidend. Juristen beoordelen iedere zaak op hun merites.”
Peter Kamp heeft ook nog iets positiefs te melden over de Amsterdamse sociale dienst: “Dat Amsterdamse bijstandsgerechtigden giften tot €1.200, per jaar niet hoeven op te geven. Met die honderd euro extra per maand haal je flink wat zorgen weg. Een zak met boodschappen van je ouders of buren hoef je dus niet op te geven. Die maatregel voorkomt dat al te ijverige klantmanagers, die net zijn begonnen, voor veel ellende zorgen.”
Peter Kamp is financieel en juridisch adviseur bij Frankhuis & Twistvliet in Zwolle. Hij en zijn team werken gratis voor uitkeringsgerechtigden in het hele land. Het bureau leeft van de proceskostenvergoeding en Kamp vraagt cliënten de griffiekosten en brandstof- en parkeerkosten te betalen.
