Tekst Jos Verdonk | Beeld Sandra Hoogeboom
Eva Coolen heeft het zich voor haar debuut Het zeemonster of de zee niet al te makkelijk gemaakt. “Ik wilde per se een boek zonder plot en zonder eenduidig antwoord, omdat beide in het echte leven ook uitblijven. En dan een hoofdpersoon die het hele boek onder een tafel ligt: dan zit je ook in het schrijven helemaal vast. Maar ik kon het idee niet meer loslaten.”
In haar roman komt de naamloze ‘ik’, een getormenteerd jonge vrouw, haar moeder helpen met verhuizen. Maar in plaats daarvan gaat ze onder de eettafel liggen. Haar moeder Ellen, broer Noah en zijn wat oppervlakkige maar hartveroverende vriendinnetje Selena lopen intussen in en uit met sushi, lasagne en McDonald’s. Niemand vraagt wat er met haar aan de hand is. Het zeemonster of de zee is een indringend en origineel boek, dat bij vlagen ook grappig is. “Ik zie humor echt als een manier om je door het leed heen te slaan”, zegt de auteur.
De literaire wereld was aanvankelijk iets minder overtuigd. “Mijn boek werd drie keer afgewezen door een uitgeverij. Ik werkte nog steeds in een bar. Na weer een afwijzingsbrief dacht ik dat ik nooit een boek zou publiceren en dat alles mislukt was.”
Coolen liet zich echter niet ontmoedigen. “Op het punt dat alles leek te zijn mislukt, schreef ik in drie maanden een tweede boek.
Dat is een roadnovel over twee tienermeisjes op de vlucht. Het was echt een bevrijding om dat te kunnen schrijven, dat ik eindelijk onder die tafel vandaan was.”
De wonderlijke, wat poëtische titel van haar roman verwijst naar een spelletje dat de broer en de zus in het boek als kind speelden. “De tafel is een boot en je moet een voor een de kamer in kijken en zeggen wat je ziet: zie je het zeemonster of alleen de zee? Voor mij is het een metafoor. Mits je de luxe van de juiste omstandigheden hebt, zit veel van het leven in wat je kiest erin te zien. Het zeemonster of de zee vind ik mooi, omdat ze ook niet zonder elkaar kunnen bestaan, die twee.”
Coolen groeide op in Lelystad, zoals Joris van Casteren, die daar een boek over schreef. “Ik heb op dezelfde school gezeten als Joris van Casteren. Ik woonde in Lelystad met mijn moeder en mijn halfzusje, we hadden een bijstandsuitkering en het ging allemaal niet zo goed. Geen omgeving waarin je boekenkasten tegenkwam, om het zo maar te zeggen. Maar in tegenstelling tot wat Van Casteren erover schrijft, denk ik dat die omgeving mijn verbeelding alleen maar heeft gestimuleerd.”
Als puber zag Coolen dat John Lennons moordenaar tijdens zijn daad The catcher in the Rye bij zich had. “Ik heb dat toen uit de bibliotheek gejat. Ik heb het nog en ik ken geen liefdevoller boek dan dat. Ik houd ook van de schrijvers Manon Uphoff en Richard Yates.”
Op haar achttiendde deed Coolen auditie voor de Rietveldacademie, richting Beeld & Taal. “Ik voelde me trots dat ik daar mocht zijn: het was een heel andere wereld dan die waar ik vandaan kwam. Als je er dingen wilt maken wordt dat serieus genomen. Dan zit je daar met je halve A4’tjes. Niemand zegt: ‘Wat denk je wel niet?’”
Tot nu toe is dit romandebuut vrij onopgemerkt gebleven. “Het is maar een paar keer besproken, twee keer goed in België en maar één keer in Nederland, door de NRC. Volgens de krant gaat het over een moeder-dochterrelatie, maar dat herken ik niet. Ik denk dat alle personages kampen met verlangens die ze niet lijken te kunnen vervullen. Of dat nu het verlangen is naar de ander of het verlangen om deel te nemen aan het leven.”
Coolen heeft nog een tip voor aspirant-schrijvers. “Gewoon je manuscript opsturen werkt meestal niet. Probeer eerst in een literair tijdschrift te publiceren. Zorg dat één uitgever met je wil praten en laat dat dan subtiel aan andere uitgevers weten. Dan willen ze je ineens allemaal.”
UIT: HET ZEEMONSTER OF DE ZEE
Wat doe jij hier nou weer?’ zegt Ellen.
Ineens zit Noah niet meer in de vensterbank,
maar staat ervoor en bestudeert zijn skihandschoen alsof er een gebruiksaanwijzing op gedrukt is.
‘En wat is dit?’ Ze knikt naar het eten op de vloer.
‘Sushi’, zeg ik. ‘Heeft Selena gemaakt.’
‘Dus Selena was hier ook?’ Ze draait zich naar mijn broer.
‘Zitten jullie hier nou een beetje gezellig zelfgemaakte sushi met haar te eten?’
‘Ze moet toch eten’, zegt hij. ‘We kunnen haar hier moeilijk laten verhongeren.’
‘Is dat nu het verhaal? Dat ik haar hier laat doodhongeren?’
Haar blik verschuift weer naar mij. ‘Is dat wat je hiervan maakt?’
‘Ik maak helemaal nergens iets van.’
‘Nee’, zegt ze. ‘Dat is duidelijk.’
Noah begint te lachen en vervolgens te hoesten.
‘Wat ben je hier nou eigenlijk aan het doen?’ vraagt ze dan.
Iedereen wil altijd een antwoord, de grap is alleen dat het antwoord in de meeste gevallen helemaal niet komt en als het al komt, komt het vrijwel nooit alleen.
‘Ik vraag je wat.’
De stilte in de kamer lijkt niet voorbij te gaan totdat ik iets zeg.
‘Het is gewoon beter als ik me niet beweeg.’
Eva Coolen – Het zeemonster of de zee
De Geus €20,-
MUG-lezers kunnen Het zeemonster of de zee winnen door de cryptogram in MUG Magazine op te lossen (zie pdf op deze website). Inzenden uiterlijk 31 oktober 2019.
