Eigenlijk begint het asielzoekerscentrum (AZC) in Ter Apel al op het perron in Zwolle. Daar staat een beveiliger naast de trein van Blauwnet, die van Zwolle naar Emmen rijdt. Die extra beveiliger op dat perron in Zwolle staat daar ‘met het oog op de asielzoekers die naar Ter Apel reizen’, zo bleek later. Geen asielzoeker te zien trouwens. Maar het echte werk begint in Emmen. Zodra je daar uit de trein stapt, staan er een stuk of drie handhavers je op te wachten op het perron. Ook bij het verlaten van het station staan er nog eens twee handhavers. Om vanuit Emmen naar het AZC in Ter Apel te reizen zegt ‘Mijn OV’ dat je met bus 73 van Qbuzz naar Ter Apel kan en dat het daarna nog tien minuten lopen is naar het AZC. Maar een mevrouw bij het perron van bus 73 zei dat ik ook met een speciale bus naar het AZC kon, rechtstreeks, zonder te hoeven lopen. ‘Gratis’, aldus de vrouw. ‘En wij moeten wel betalen’. Dat klonk niet erg aardig en het klopte ook niet. Maar inderdaad: naast het treinstation was een bordje met ‘AZC’, bedoeld voor de bus die even later arriveerde. Meteen drie handhavers erbij. Een stuk of tien mensen stapten uit, allemaal afkomstig van het AZC, zo bleek. Om goed te kunnen communiceren beschikten de drie handhavers bij de bushalte over een tolk: dat was een asielzoeker die naast Engels ook Arabisch sprak. ‘Een enorme hulp voor ons werk’, aldus een van de handhavers. Voor zijn goede en onmisbare werk werd de man beloond met dagelijks een extra lunchmaaltijd. Ja, de overheid kan soms gul zijn. In de bus kon gewoon betaald worden met de OV-pas en dat moest iedereen die met deze bus reisde. Niet gratis dus. Rechtstreeks naar het AZC, zonder tussenstop. Maar deze busrit was niet aangesloten op het OV-netwerk, anders had mijn OV-app dat wel aangegeven. We zaten in een oude touringcar, met tal van gebreken en een alleraardigste chauffeur, die elk uur op en neer reed van Emmen naar het AZC. De aparte buslijn van Emmen naar het AZC was ingesteld ‘om de reguliere buslijnen naar Ter Apel te ontlasten’, aldus de chauffeur. In mijn rit zat nog een andere passagier, een advocaat uit Amsterdam. Bij aankomst bij het AZC stonden er meteen twee handhavers klaar bij het uitstappen.
IND
Daar sta je dan, voor het AZC, het asielzoekerscentrum in Ter Apel, want zo heet het plaatsje in Zuidoost-Groningen. Maar het woord AZC staat niet op het bordje bij de ingang. Daar staat COA, Centraal Orgaan opvang asielzoekers. En er zijn twee ingangen met elk een eigen slagboom: een voor het AZC en een voor de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst), zo bleek toen ik mij meldde bij de ingang van het IND. Bij het IND moet je je in Nederland aanmelden als asielzoeker, dat kan alleen in Ter Apel. Ik mocht niet naar binnen aldus een vriendelijke beambte achter het glas. Geen asielzoeker te zien. Bij de slagboom stond een bewaker te roken. Hij bleek van het IND te zijn. Even een rookpauze. Hij maakte het verschil duidelijk tussen het IND en het terrein met die andere slagboom. ‘Wij praten en zij slapen’. Daar kwam het op neer. IND beoordeelt of asielzoekers binnen mogen komen, bij het AZC ernaast zijn honderden asielzoekers gehuisvest in afwachting van hun aanvraag om statushouder te mogen worden.
AZC
Bij de ingang van het AZC stonden drie handhavers. Zij zagen er op toe dat er geen onbevoegden naar binnen gingen. Asielzoekers van het AZC bleken over een ‘eetkaart’ te moeten beschikken om naar binnen te kunnen. Zo’n eetkaart was goed voor een week lang elke dag eten en diende tevens als persoonsbewijs. Iedereen moest door een stalen tourniquette, erg onhandig. Maar wie met de fiets kwam kon gewoon onder de slagboom doorfietsen. Het was die dag erg rustig. ‘Eigenlijk is het al maanden lang erg rustig’, aldus een van de handhavers. Tussen het AZC-terrein en de openbare weg lag een groot grasveld. Daar sliepen vorig jaar tientallen asielzoekers in de open lucht, maar daar was niets meer van te zien. Wel staat er nog een bus van het Rode Kruis, bemand met drie personen. ‘We staan hier voor als er medische problemen zijn’’ Er meldde zich een moeder met drie kinderen, niet voor medische zaken, maar om drie poppen in ontvangst te nemen voor haar kinderen die er dolblij mee waren.
Weer naar huis
Terug naar Emmen, met de speciale AZC-bus. En weer twee handhavers erbij toen de bus arriveerde. Drie asielzoekers stapten uit, en een persoon liep met een grote koffer rechtstreeks naar het IND. Er was wat gedoe met een asielzoeker die met de bus naar Ter Apel wilde, maar dat mag niet. De bus rijdt wel dóór Ter Apel, maar er wordt niet gestopt tussen het AZC en Emmen. Het is twintig minuten lopen naar Ter Apel aldus de handhaver. Met een stuk of vier asielzoekers in de bus naar Emmen. Daar weer drie handhavers bij aankomst. En een stuk of vier asielzoekers die weer naar het AZC wilden. Het was een erg rustige dag.
