Eenderde van de huwelijken strandt. Dat kan een dure grap zijn, vooral voor de meest verdienende, die vaak ook nog eens dakloos achterblijft. ‘Hoewel ik drie keer zoveel verdien als mijn ex, houdt zij per maand netto meer over dan ik.’
Tekst: José Verwaal Beeld: Erik Veld
Het begint eind 2015. Marts vrouw vertelt hem dat ze wil scheiden. Een donderslag bij heldere hemel. Mart (46): “We hadden wat strubbelingen, maar in mijn ogen geen reden tot scheiding.” Mart wil zo snel mogelijk uit huis en neemt contact op met zijn buurman die in het vastgoedbeheer zit. Er is een antikraakappartement vrij in een seniorencomplex in de biblebelt. Dat Mart als atheïst in een streng gereformeerde gemeenschap belandt, is zijn minste zorg. Mart: “Ik was in zak en as. Alles wat ik was – liefhebbende vader, echtgenoot, hardwerkende man – leek ineens tenietgedaan. Ik heb me in die periode volledig op mijn werk gestort en verstopt in mijn antikraakwoning.” Het beleid van vastgoedbeheer is dat er geen kinderen onder de achttien mogen logeren; Mart bezoekt zijn kinderen in het huis van zijn ex. “Ik wilde natuurlijk heel graag een plek waar ik mijn kinderen kon ontvangen en schreef me in voor een nieuwbouwappartement in de Randstad.”
Een antikraakwoning, stacaravan en studio verder is Mart inmiddels een nieuw leven begonnen in zijn nieuwbouwappartement. Helemaal opnieuw beginnen kan hij echter nog lang niet. Mart: “Met mijn ex had ik een huis gekocht in de hoogtijdagen van de huizenmarkt. De waarde is daarna dermate gekelderd dat we met een enorme schuld achterbleven. In het convenant is besloten dat ik de schuld meebetaal. Ook moet ik kinderalimentatie betalen. Het wrange is dat ik door die schuld en lasten op bijstandsniveau zit. Ik hoef nog net niet bij de Voedselbank aan te kloppen.” Mart heeft zijn woning minimaal ingericht, geld voor meubilair heeft hij voorlopig niet. Hij zou graag hulp ontvangen, maar treft overal gesloten deuren. “Ik verdien te veel om bij instanties aan te kloppen, ik kan geen lening afsluiten vanwege mijn schulden en heb geen geld om hulp in te kopen. Voorlopig moet ik gewoon heel zuinig leven.”
Financiële eenheid
Leon Veringmeier is oprichter en financieel adviseur van Goedkoopscheiden.nl, een landelijk samenwerkingsverband van MfN-registermediators (een soort bemiddelaars, met keurmerk van de Mediatorsfederatie Nederland, red.). Hij hoort dit soort verhalen regelmatig. “Weinig mensen beseffen dat het huwelijk een financiële eenheid is. Als ze eenmaal scheiden, denken ze dat het om de verdeling van het bankstel en het koffiezetapparaat gaat. Er is echter veel meer mee gemoeid.” In een scheidingsconvenant wordt ook gekeken naar schulden, hypotheek en pensioenopbouw. Veringmeier: “Bovendien kan je na een scheiding niet op de oude voet verder, al zijn je inkomsten gelijk. De uitgaven worden groter door alimentatie, eventuele schulden, nieuwe woonruimte en belastingnadelen. En die kosten draag je vaak alleen.”
Dag droomhuis
Theo (51) verdient bovenmodaal en had samen met zijn ex-vrouw een droomhuis gekocht. “We hadden een hypotheek op een dubbel inkomen. De hypotheekverstrekker wilde het huis na de scheiding niet alleen op mijn naam zetten.” Theo moest het huis waar hij jarenlang voor en aan gewerkt had achterlaten. “Ook al kon ik vanwege mijn inkomen een nieuw huis kopen, ik vond het een enorme aderlating.” Niet alleen Theo’s woonsituatie werd minder. “Het co-ouderschap is organisatorisch veel gedoe. Ik betaalde de hypotheek van ons huis en de helft van de betaalde hypotheekrente moest ik voor de belasting als partneralimentatie opgeven. Dat bedenk je toch niet als doorsnee-Nederlander? Ook de berekening van kinderalimentatie vind ik vrij krom. Ze maken een standaardberekening, waarin ze geen rekening mogen houden met toeslagen en ook niet met de uren die mijn ex naast haar parttimebaan extra zou kunnen werken. Hoewel ik drie keer zoveel verdien als mijn ex, houdt zij per maand netto meer over dan ik.” Het kostte tijd om dit te accepteren. Theo: “Het druist lijnrecht tegen mijn rechtvaardigheidsgevoel in. Maar ja, wat doe je eraan?”
De berooide ridder
Veringmeier: “Ik denk dat vrouwen financieel vaak beter uit een scheiding komen dan mannen. Dit ligt vooral aan de toeslagen, die niet worden meegenomen in de berekeningen. Laten we eerlijk zijn, die toeslagen zijn er niet voor niets. Maar ik kan me voorstellen dat het vreemd voelt voor veel mannen.” Mannen handelen vaak uit wat Veringmeier het ridderprincipe noemt; ze willen de vrouw niet berooid achterlaten. Hierdoor komen ze echter zelf in de problemen. Veringmeier: “Als er schulden overblijven en de vrouw kan dit niet betalen, zegt de man vaak: ‘Ik verdien genoeg, laat mij het maar betalen’. Dit gaat weliswaar van de partneralimentatie af, maar niet van de kinderalimentatie. Zo ontstaan enorm hoge lasten voor de man. De vraag bij een scheiding is dus: wie betaalt de schulden? Moet dat per se – en dat zie ik vaak gebeuren – bij de man terechtkomen? Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de man door zijn ridderlijkheid zelf in een minimumpositie terechtkomt?”
Volgens Veringmeier is het belangrijk om tijdens een scheiding zakelijk te blijven. “Natuurlijk, scheiding is een emotioneel proces. Maar die emoties worden vaak geprojecteerd op de financiële situatie. Veringmeiers tip: “Pas financiële planning toe; maak een alimentatieberekening en neem alle kosten mee. Een alimentatieberekening kost 100 euro. Dat hebben mensen er vaak niet voor over, terwijl ze zo duizenden euro’s kunnen besparen.”
Woningverlies
Hendrik (32) verloor zijn woning door zijn scheiding. Hij was drie jaar getrouwd en is sinds februari 2018 gescheiden. Hendrik: “Vorig jaar liepen de ruzies zo hoog op dat ik niet meer thuis wilde zijn. In die periode heb ik weleens op kantoor geslapen. Dat was voor mij de meest logische optie: ik wilde niet met mijn ziel onder mijn arm bij mensen aankloppen. Toen de ruzies steeds vaker voorkwamen, heb ik gevraagd of ik bij mijn ouders kon logeren.” Dat kon; eerst voor even, maar even werd steeds langer.
Tijdens de scheiding was de beslissing dan ook snel gemaakt: Hendriks ex had meer binding met het huis en de buurt; zij zou daar blijven. Hendrik woont nu weer bij zijn ouders. “Dat is niet optimaal”, vertelt hij. “Ik heb geen eigen ruimte en mijn ouders bemoeien zich soms met de opvoeding van mijn dochter.”
Voorlopig heeft Hendrik weinig zicht op andere woonruimte. “Toen ik vier jaar geleden met mijn ex een sociale huurwoning betrok, verloor ik mijn woonduur op Woningnet. Nu heb ik vier jaar opgebouwd; daar kan ik niks mee. Dat is best wel zuur. Normaal laat je een huis achter op de woningmarkt en dan heb je voorrang bij Woningnet, maar omdat mijn ex in het huis blijft wonen geldt dat niet voor mij.” Hendrik en zijn ex zijn nog steeds financieel verwikkeld, maar niet lang meer.
“Scheiden is een stuk complexer dan ik dacht,” vertelt hij. “Mensen trouwen meestal onbezonnen, vanuit een romantisch gevoel. Pas als je gaat scheiden ontdek je dat je een wurgcontract hebt getekend.”
