Tekst Teresa van Twuijver | Beeld Sandra Hoogeboom
Mensen met weinig geld en inkomen zijn over het algemeen maar kleine vervuilers. Niet eens zozeer als milieubewuste keuze maar uit financiële noodzaak. Ze verbruiken immers doorgaans minder brandstof en materiaal dan iemand die zich flink wat consumptie kan permitteren. Toch betalen minima relatief gezien het meeste voor energie. Van mensen met een laag inkomen wordt verhoudingsgewijs een groter deel van het besteedbaar inkomen opgeslokt door de gas- en lichtrekening. Daar komt bij dat lang niet alle sociale huurwoningen goed zijn geïsoleerd. Tijd voor actie. Stichting !WOON laat om te beginnen in Villa Bewust zien hoe minima zelf hun energiekosten nog enigszins binnen de perken kunnen houden.
Klimaatgesprekken
De betaalbaarheid van de energietransitie – van fossiele brandstoffen als aardgas en diesel/benzine naar duurzaam opgewekte elektriciteit – en het terugdringen van vervuiling en verspilling is hét thema van nu. Menig gemeenteraad buigt zich over de effectiviteit en de eerlijkheid van het in januari gepresenteerde landelijke Klimaatakkoord. De positie van de minima komt daarbij onvermijdelijk op tafel, al delen niet alle politieke partijen dezelfde zorgen in gelijke mate.
Ook Amsterdam praat over welke inkomensgroepen meer of minder kunnen worden ontzien. Dat is urgent aangezien vrijwel alle huishoudens begin dit jaar met een forse stijging van hun energienota zijn geconfronteerd. Amsterdam heeft al besloten om een klimaatfonds te vullen met 150 miljoen euro voor ondersteuning van de lagere- en middeninkomens. Of de minima extra zullen worden ondersteund is nog onduidelijk.
De vorige wethouder Werk, Inkomen en Armoedebeleid, Arjan Vliegenthart (SP), vond dat er een collectieve energiekorting moest komen voor de laagste inkomens. Hij ging daarover begin vorig jaar in gesprek met een grote energieleverancier. Ook het huidige gemeentebestuur vindt ‘klimaatrechtvaardigheid’ heel belangrijk.
Het gemeentebestuur hanteert als leidend principe dat de vervuiler moet betalen. Ook vindt de raad dat alle Amsterdammers moeten worden bijgestaan in de energietransitie, niet alleen rijke Amsterdammers die zich zonnepanelen of een warmtepomp kunnen permitteren. De Amsterdamse duurzaamheidswethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) heeft hiervoor de Routekaart Amsterdam Neutraal 2050 uitgestippeld. Ze gaat de stadsdelen in om met bewoners, organisaties en bedrijven na te denken over een haalbaar en eerlijk Amsterdams Klimaatakkoord. Meedenken kan, via klimaatneutraal@amsterdam.nl
Villa Bewust
Dat uw verslaggever, die zelf tot de minima hoort, niet de enige milieu- én financieelbewuste Amsterdammer is, blijkt in de demonstratiewoning Villa Bewust voor energiezuinig, veilig en gezond wonen. Met nog zestien andere vrouwen leer ik hoe ik de bespaarpuntjes op de energie-i kan zetten. Villa Bewust is een initiatief van Stichting !WOON. De ‘villa’ is een afgekeurde eengezinswoning met duimdikke tochtkieren en verzakte funderingen in Amsterdam-Oost. Precies hoe het niet moet, om te demonstreren hoe het dan wel moet. Villa Bewust biedt gratis rondleidingen voor met name huurders die willen weten hoe zij op hun energierekening kunnen besparen.
De cursisten, vandaag alleen vrouwen, weten als geen ander dat zuinig met energie omgaan geld bespaart. “Niet de kraan laten lopen tijdens het tandenpoetsen”, brengt een deelneemster in. “Afwassen in een teiltje en niet onder een straal”, meent een ander. “Licht uit als je niet in de kamer bent.”
Een andere cursiste, moeder van drie puberkinderen, moppert dat die eindeloos onder de douche staan: “Wel twee keer per dag!” Tegen die kinderen zeggen dat ze korter moeten douchen heeft geen zin, meent ze. Toch kan maximaal vier minuten douchen honderden euro’s per jaar schelen. Het alternatief: een waterbesparende douchekop.
Kleine moeite
Hoewel ik mezelf al heel energiebewust vind, hebben rondleidsters Martina en Cuneke toch waardevolle bespaartips. Eigenlijk allemaal een kleine moeite, dus dat is snel verdiend. Sluit alle apparaten aan in een stekkerdoos met aan- en uitknop en doe die uit als je weggaat, en laat niets op standby staan. Besparing. Je bespaart zo al gauw Ä50,- per jaar aan ‘sluipstroom’. Breng reflectiefolie aan op de achterkant van verwarmingen. Besparing: zeker zo’n Ä20,- tot Ä40,- per jaar. Zet de thermosstaat maximaal op 19 graden en doe de verwarming een uur voordat je naar bed gaat uit. Besparing: Ä50,- tot Ä80,-.
Zet voordat je de verwarming aandoet de ramen even open. Dat lijkt niet logisch, maar verse lucht in de kamer is eerder warm dan oude lucht. Kook met de deksels op de pannen. Laat eten afkoelen voordat je het in de koelkast zet.
Mijn eigen energiebesparende alternatieve keukentip: de ouder-wetse ‘hooikist’. Breng groenten kort aan de kook en zet de hete pan in een koelbox met dekens erin. De groenten garen vanzelf verder. Dit werkt ook prima bij aardappels, rijst, pasta, eieren, soep, curry’s en stoofpotten.
In gesprek met de verhuurder
Sommige energieproblemen in huis kun je als bewoner niet zelf oplossen, tenzij je heel handig bent. In de charmante erker van Villa Bewust zitten mooie glas-in-loodpanelen, maar dat is enkelglas. Wie een beetje kan knutselen zou er aan de binnenkant een voorzetraam van plexiglas tegenaan kunnen schroeven. Niet goedkoop en misschien niet mooi maar wel effectief.
Onder de voordeur waaien wind en regen ongehinderd de woning in. Ook daar kun je iets tegen doen, van een simpele, al dan niet zelfgebreide ‘tochtslang’ tot een serieuze tochtdorpel.
Als zelf knutselen op praktische of financiële bezwaren stuiten of de problemen onvoldoende oplossen zou de huisbaas in het geweer moeten komen. Martina en Cuneke, de !WOON-instructeurs van Villa Bewust raden aan om in zulke gevallen in gesprek te gaan met de verhuurder over het verhelpen van gebreken om de woning te verduurzamen, het liefst samen met buren die tegen hetzelfde aanlopen. “En kom je er niet uit, dan kan stichting !WOON gratis bemiddelen. Desnoods kan verbetering worden afgedwongen via de rechter. Er lopen in Amsterdam een aantal rechtszaken van bewoners tegen verhuurders.”
Op bezoek bij Villa Bewust? Meld jezelf aan, alleen of als groep, via 020 523 01 50 of oost@villabewust.nl
Je kunt het energielabel van je woning online opzoeken via www.energielabel.nl. Is de verhuurder onwillig om gebreken aan te pakken, dan heb je mogelijk recht op huurverlaging. Vraag bij stichting !WOON na hoe je dit het beste aanpakt. www.wooninfo.nl
Wil je weten wat je thuis aan energie kunt besparen? Laat een gratis Energiecoach langskomen. Dat kan een flink lagere energierekening opleveren, via 020 523 01 30 of ikdoemee@energiecoach.amsterdam
