De beloftes van Amsterdamse politieke partijen

Er doen deze keer 26 partijen mee aan de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart. Wat kunnen zij betekenen voor Amsterdamse minima en inwoners met een laag inkomen? Mug Magazine spitte verkiezingsprogramma’s* door op de thema’s Wonen, Armoedebeleid en Schuldhulpverlening, en Werk en Inkomen. Alle plannen en beloftes op een rijtje.

*Bekeken zijn de programma’s van BIJ1, CDA, Christen Unie (CU), De Groenen Basis Piraten, D66, GroenLinks, LEF, Partij van de Arbeid (PvdA), Partij voor de Dieren (PvdDieren), Volt, VVD en 50PLUS Amsterdam (50Plus). De programma’s van Denk, Forum voor Democratie en JA21 zijn door de redactie opgevraagd maar waren niet tijdig beschikbaar.

Kiezen voor gemeenteraad en stadsdeel op 16 maart

De gemeenteraad bestuurt Amsterdam. De raad bestaat uit 45 gekozen Amsterdammers. Ieder raadslid vertegenwoordigt een politieke partij. Op dit moment zijn er 15 politieke fracties in de gemeenteraad; de kleinste met 1 zetel, de grootste met 10. De gemeenteraad wordt voor een periode van 4 jaar gekozen. Vandaag zijn er gemeenteraadsverkiezingen voor de periode 2022-2026.

Amsterdammers van 18 jaar of ouder mogen tussen 07.30 en 21.00 uur hun stem uitbrengen op één kandidaat voor de gemeenteraad en één kandidaat voor de stadsdeelcommissie.

Voor het eerst doet nu ook Weesp mee met de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen. Elke kiesgerechtigde inwoner heeft inmiddels een papieren stempas ontvangen. Om te stemmen, is ook een geldig ID nodig.

Armoedebeleid en schuldhulpverlening

Amsterdam is een stad van uitersten. Waar ruim 20.000 huishoudens miljonair zijn, leven circa 74.000 gezinnen op de armoedegrens van 120 procent van het wettelijk sociaal minimum. Een op de vijf Amsterdamse kinderen groeit op in armoede. Minima-huishoudens kunnen met tal van regelingen steun krijgen van de gemeente. Is dat voldoende? In bijna alle verkiezingsprogramma’s staat een hoofdstuk armoedebeleid en schuldhulpverlening. Wat zijn de nieuwe plannen?

Schuldhulpverlening

50Plus heeft het niet over dit onderwerp, Volt nauwelijks. VVD wil dat het taboe op schuldhulpsanering verdwijnt. De partij ziet, evenals D66 en PvdA, veel in het vroegtijdig signaleren van problematische schulden door instanties als energiebedrijven, woningcorporaties, banken en belastingdienst om grotere problemen te voorkomen. CDA wil vroege inzet schuldhulpverlening om huisuitzetting van vooral gezinnen met kinderen te voorkomen.

PvdA wil doorgaan met het programma Schuldenrust (samen oplossen van problematische schulden), de Schuldenrustlening (renteloze lening om kleinere schulden op te lossen) en de pilot Pauzeknop waarmee oplopende rentes en boeten worden stopgezet.

GroenLinks wil dat de gemeente eerder schulden gaat overnemen en wil de wachttijden verkorten in de schuldhulpverlening voor jongeren. SP wil de schulden overnemen van Amsterdamse ouders die slachtoffer zijn van de Toeslagenaffaire en doorgaan met het overnemen van schulden van jongeren tot 27 jaar. Ook CU wil dat de gemeente problematische schulden overneemt en perspectief biedt.

PvdA wil ook na de coronacrisis doorgaan met de extra schuldhulpverlening voor zzp’ers en andere ondernemers. GroenLinks wil werkende minima zoals flexwerkers en zzp’ers actief benaderen voor inkomensondersteuning en financiële inloopspreekuren ook buiten kantoortijden aanbieden.

Financiële voorlichting op scholen is iets wat wordt aangemoedigd door GroenLinks, D66, Volt, CU en PvdA. PvdA geeft met het programma Jongeren Schuldenvrije Start extra aandacht aan jongeren die vanaf 18 jaar hun geldzaken zelf moeten regelen. PvdDieren wil ook extra inzet op het voorkomen van schulden bij jongeren.

Armoedebeleid

50Plus wil dat het complexe stelsel van onder meer armoedesubsidies wordt vereenvoudigd. Ook D66 wil de armoederegelingen eenvoudiger en zichtbaarder maken. GroenLinks wil de 26 verschillende regelingen bundelen tot één persoonlijk budget. Ook zet de partij in op lokale initiatieven om armoede te voorkomen, en moeten ervaringsdeskundigen (betaald) worden ingezet om via buurtteams het beleid te ontwikkelen. PvdA wil financiële spreekuren in de buurt en een budgetcoach in elk buurtteam. CU wil kinderarmoede in Amsterdam in 2030 tot de helft terugbrengen en de dreigende energiearmoede aanpakken.

Armoedegrens

Een Amsterdams huishouden heeft recht op armoederegelingen wanneer het inkomen maximaal 120 procent van het wettelijk sociaal minimum is.

Partijen die de armoedegrens in Amsterdam willen optrekken naar 130 procent zijn: SP, CU en VVD waarbij de laatste partij opmerkt dat dit hoog is maar passend bij de levenskosten in onze stad.

CDA wil een onderzoek naar een nieuwe Amsterdamse norm voor bestaanszekerheid.

advertentie Regenboog Groep

BIJ1 wil de grens voor bijzondere bijstand optrekken tot 150 procent van het sociaal minimum.

Belastingen

Het kwijtschelden van gemeentebelastingen is een instrument waar PvdA, PvdDieren en BIJ1 veel voor voelen. D66 wil onderzoeken of de wet schuldsanering (Wsnp) met een jaar kan worden verkort. Rentes bij de Stadsbank van Lening en de pandjesbank moeten verder worden verlaagd tot maximaal 10 procent, vindt D66.

BIJ1 wil dat de gemeente de Individuele Inkomenstoeslag verhoogt; dit extraatje op het jaarinkomen kan door minima worden aangevraagd bij de gemeente.

Extraatjes

D66 wil via scholen menstruatieproducten gratis aanbieden.

SP wil voor minima de dierenarts, schoollunch, fietsles en fietsreparaties en kledingbank (voor een deel) gratis maken.

Volt wil gratis gezonde lunches op alle basisscholen.

PvdA geeft Amsterdammers die in armoede leven een gratis snelle internetverbinding, een laptop voor de kinderen, en via de stadspas korting op een GVB abonnement. Ook moet de OV ritprijs buiten de ring lager worden.

Werk en Inkomen

Werken brengt geld op en is ook goed voor je persoonlijke ontwikkeling. Maar niet iedereen heeft een vaste, zekere baan en niet iedereen is in staat te werken. De gemeente heeft een zorgplicht voor inwoners die hulp nodig hebben met werk en inkomen. Wat vinden de politieke partijen belangrijk?

Bijstand

VVD verwacht dat mensen die worden gesteund door de gemeente wel iets terugdoen en blijven meedoen in de samenleving. PvdDieren wil mensen met een uitkering stimuleren maar niet verplichten iets te doen, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. CU wil met elke uitkeringsgerechtigde in gesprek gaan en mensen ondersteunen een bijdrage te leveren aan buurt en stad. Bijstandsgerechtigden hoeven niet te werken zonder loon, en vrijwilligerswerk moet altijd vrijwillig zijn, vindt BIJ1. GroenLinks eist geen tegenprestatie van mensen in de bijstand en wil de korting die dak- en thuislozen krijgen op hun bijstand afschaffen. De partij stimuleert mensen in de bijstand bij te verdienen. Ook D66 vindt het goed als mensen in de bijstand (tijdelijk) bijverdienen tot het minimumloon. BIJ1 wil een experiment waarbij mensen met een bijstandsuitkering tot 500 euro per maand mogen bijverdienen. Volt wil iets vergelijkbaars maar dan tot een maximum van 200 euro per maand.

D66 vindt dat het eenvoudiger moet worden een opleiding te volgen of vrijwilligerswerk te doen terwijl je bijstand ontvangt. PvdDieren vindt dat mensen in de bijstand tot 20 procent van hun uitkering giften mogen ontvangen zonder te worden gekort. BIJ1 vindt dat dat het krijgen van boodschappen nooit reden kan zijn voor strafkorting.

Banen

Werk is voor alle partijen belangrijk. VVD wil na Zuidoost ook een 1.000 banenplan in Nieuw-West en stelt hier een haf miljoen euro per jaar voor beschikbaar. Werkgevers in onderwijs, zorg of IT krijgen een bonus van 2.500 euro als ze een werkzoekende omscholen.

Werk moet lonen, vindt de VVD die regels wil afschaffen die het financiële voordeel van uitkering naar baan in de weg staan, om een nieuwe armoedeval te voorkomen.

De huidige Werkbrigade die werkzoekenden werkervaring laat opdoen in een maatschappelijke baan moet worden uitgebreid, vindt SP. Ook PvdA wil meer investeren in de Werkbrigade en buurtbanen.

PvdDieren wil de sociale werkplaatsen behouden en schaft de eigen bijdrage af als mensen tijdens die dagbesteding een maatschappelijke meerwaarde hebben. BIJ1 wil geen onbetaalde leerwerktrajecten meer als het gaat om sociale werkvoorziening.

PvdA wil vijftigplussers actief gaan helpen om een nieuwe baan te vinden; BIJ1 vindt dat de sollicitatieplicht voor vijftigplussers moet vervallen. 50Plus denkt dat allochtone jongeren een geslaagd rolmodel nodig hebben aan wie ze worden gekoppeld onder het motto ‘goed voorbeeld doet goed volgen’. Ook wil de partij dat ‘hindernissen voor ondernemers’ worden weggenomen. D66 wil mensen de weg wijzen naar de arbeidsmarkt via gemeentelijke werkpunten, buurtbus en buurtteams en wil coaching trajecten voor werkzoekende jongeren verstevigen.

Minimumloon

Mensen die bij de gemeente werken, moeten minimaal 14 euro per uur verdienen. Dat vinden GroenLinks en SP. PvdA wil dat de gemeente medewerkers minimaal 120 procent van het minimumloon betaalt; jongeren vanaf 19 jaar krijgen nog wel het minimumloon in plaats van het lagere jeugdloon. BIJ1 vindt 14 euro per uur ook voor minderjarigen het minimum en wil dit ook verplichten voor bedrijven die een opdracht krijgen van de gemeente. CU vindt dat de gemeente ‘eerlijke lonen’ en vaste contracten moet bieden als werkgever. De overige onderzochte partijen hebben het hier niet over.

Basisinkomen

De Groenen Basis Piraten willen, evenals LEF, een basisinkomen voor elke Amsterdammer van 18 jaar of ouder. Met een vast bedrag per maand (LEF noemt 1.000 euro) is het aan eenieder vrij om te gaan werken (en meer te verdienen) of niet. Alle toeslagen en uitkeringen komen hierdoor te vervallen omdat ze niet meer nodig zijn. De Groenen Basis Piraten willen er bovendien voor zorgen dat de laagste inkomens 250 euro extra per maand te besteden krijgen zodat geen enkele Amsterdammer onder de armoedegrens leeft. De PvdDieren wil een proef starten met het basisinkomen. Ook GroenLinks steunt experimenten met het basisinkomen zoals Collectief Kapitaal.

Wonen

Wordt Amsterdam een stad voor rijke inwoners of blijft er ruimte voor starters, minima en mensen met een laag inkomen? Veel hangt af van Haags beleid maar ook het gemeentebestuur heeft wapens in handen om betaalbaar wonen in de stad mogelijk te houden.

Voor nieuwbouw

Amsterdam hanteert nu bij nieuwbouw de verplichte verdeling 40 procent sociaal, 40 procent midden, 20 procent vrije sector. Partijen die willen vasthouden aan deze verdeling zijn CU en PvdA, waarbij de laatste aangeeft dat een sociale huurwoning ten minste 60 vierkante meter groot moet zijn. Kleinere jongerenwoningen van 30 vierkante meter worden toegejuicht, maar dan moeten er twee keer zoveel sociale huurwoningen worden gebouwd, aldus PvdA.

Veranderingen in de verdeling sociaal-midden-vrije sector zijn te vinden bij VVD (20-50-30), GroenLinks (45-45-10), D66 (30-40-30), CDA (30-40-30), BIJ1 (50-40-10) en nieuwkomer De Groenen Basis Piraten ( 65-20-15). VVD wil in sommige wijken waar nu veel goedkope of dure woningen staan het percentage nieuw te bouwen middensegment opschroeven naar 100 procent.

Bij Volt, VVD, sp, pvddDieren en LEF worden geen percentages genoemd. Wel vindt iedereen dat er veel moet worden gebouwd. De SP wil elk jaar minimaal 2.500 sociale woningen erbij. VVD zet volop in op meer koopwoningen voor de middenklasse. PvdA wil experimenteren met sociale koopwoningen (tot 250.000 euro). Daar lijkt ook de PvdDieren wat voor te voelen, evenals nieuwkomer Volt die wil dit bereiken met het project Betaalbare Koop, naar Zaans voorbeeld. D66 mikt een ton hoger, de partij wil veel betaalbare koopwoningen tot 355.000 euro bouwen.

BIJ1 wil dat er vooral grote gezinswoningen worden gebouwd en wil dat de gemeente dit gaat afdwingen in toekomstige nieuwbouwprojecten. Het CDA wil in overleg met buurgemeenten nieuwe groeikernen buiten de stad en voelt ook wat voor de aanleg van IJburg 2, verderop in het IJ.

Verkoop sociale huurwoningen

Van VVD mogen woningcorporaties meer bestaande huurwoningen verkopen. De gedachte is dat met de opbrengst van één sociale huurwoning er op een andere plek in de stad twee nieuwe sociale huurwoningen gebouwd kunnen worden. D66 is het hiermee eens maar is iets voorzichtiger: voor dat geld kunnen 1,5 à 2 nieuwe woningen worden gebouwd. De PvdDieren vindt dat bij verkoop de woningen één op één moeten worden vervangen.

GroenLinks wil dat er geen woningen worden verkocht in wijken waar het aantal sociale huurwoningen lager wordt dan 45 procent, D66 noemt hier het percentage van 30 procent. Het liefst ziet GroenLinks dat er helemaal geen sociale huurwoningen meer worden verkocht, mits ‘landelijk beleid dit mogelijk maakt’.

sp wil dat de gemeente elke sociale huurwoning die dreigt te worden verkocht zelf gaat opkopen. Ook sociale huurwoningen van particuliere verhuurders die de huren boven de grens gaan trekken, moeten door de gemeente worden opgekocht, aldus SP.

CDA pleit ervoor dat er zo min mogelijk woningen op de begane grond worden verkocht zodat de voorraad voor senioren en kwetsbare groepen op peil blijft.

Dat vindt ook BIJ1 die voorstelt dat de gemeente in het uiterste geval zelf deze woningen opkoopt. De doorstroom van senioren van grote woningen naar kleinere wordt door veel partijen aangedragen als oplossing van de woningnood. PvdA wil senioren helpen bij de verhuizing in de eigen buurt en wil dat de huur daarna gelijk blijft.