“Voor ik stadsdichter werd, vond ik dat geklaag over de drukte in de stad maar gezeur. Ik keek echt vanuit een jongerenperspectief. Ik dacht: Dit is een grote stad, natuurlijk is het hier druk. Dat is het in New York ook. Maar als stadsdichter ben ik op zoveel plekken geweest, heb ik met zoveel mensen gepraat en zoveel geleerd over de geschiedenis van de stad dat ik daar anders over ben gaan denken. Ik maak me nu ook zorgen over de drukte.”
Van die drukte is op het moment dat we Gershwin Bonevacia spreken weinig meer over. “Zo vreemd. Een paar dagen terug ben ik nog even de stad in geweest om de stad aan te voelen, maar voor de rest blijf ik binnen. Gelukkig communiceer ik veel met Amsterdammers via Instagram.”
Een jaar geleden nam Bonevacia het stadsdichterschap over van K. Schippers. Sindsdien werd hij voluit in de zorgen en de kracht van Amsterdam gezogen. En daar probeert hij als stadsdichter woorden bij te vinden.
Hij schreef over het ongemak van gentrificatie (het verdringen van arme bewoners door rijkeren):
want pas als jij jouw favoriete Indonesische toko hebt zien veranderen in
een hipsterkoffiebar met antracietkleurige muren…
En over de krapte op de huizenmarkt:
Pas als je je druk maakt om de huizenmarkt maar tegelijkertijd voor geen cent
verderop zou willen wonen, je ziet hoe er steeds meer
stadsgenoten noodgedwongen afscheid nemen…
Inmiddels zit hij er naar eigen zeggen ‘lekker in’ maar in het begin vond hij de al die mogelijke onderwerpen overweldigend. “Er gebeurt hier zoveel. Op een gegeven moment begon ik aan een reeks over de verschillende metrohaltes: ‘Verbonden stad’. Soms over het station zelf, soms over iemand die daar woont of een evenement daar in de buurt. Zo heb ik een beetje houvast gevonden.” Als stadsdichter schreef hij regelmatig in opdracht. Een welkomsgedicht voor Weesp bijvoorbeeld of voor een nieuwe wijk in IJburg maar hij kiest ook zelf onderwerpen die hem aan zijn hart gaan zoals de multiculturele samenleving.
’Het zijn de buitenwijken die de stad maken, daar liggen de verhalen’
Bonevacia wil dan ook geen stadsdichter zijn die enkel de mooie grachtenhuizen bezingt. “Het zijn de buitenwijken die de stad maken. Daar komen de verhalen vandaan. Daar vind je nog steeds dat onperfecte, dat rauwe. De binnenstad is een beetje gemaakt, die draait om toeristen. Je komt daar vooral een bepaald type Amsterdammer tegen.”
Maar ook in de randen van de stad zag hij in het afgelopen jaar hoe dingen aan het schuiven zijn. “De eigenheid zie je langzaam veranderen. Zoals nu in Noord. Er ontstaat iets nieuws dat heel onwennig is voor iedereen, omdat het nog geen fundering heeft. Zodat er hele scheve verstandhouding ontstaat tussen oude en nieuwe bewoners.”
In zijn gedichten probeert hij tussen al die groepen in de stad nieuwe verbindingen te leggen:
Als je kan schakelen van het perspectief van een
bicultureel transgender persoon naar het lot van een oudere witte noorderling
die het allemaal niet meer zo goed kan horen
En verwoordt hij het besef dat dat niet altijd makkelijk is:
Als het soms ook even kan schuren,
je iemand ‘Klootzak!’ toeroept, maar niet bang bent om terug te keren
om te zeggen dat je het niet meende.
Bonevacia groeide op in Curaçao en vanaf zijn tiende in Rotterdam-Zuid. Op zijn 16e kwam hij naar Amsterdam. “Ik was toen erg op zoek naar mezelf. De stad vond ik vooral heel groot. Ik vermeed de binnenstad. Ik kende eigenlijk alleen Zuidoost en Oost, de buurt waar ik woonde.”
Schrijven was voor hem “reflectie, uitlaatklep en zelfonderzoek.” Hij schreef al sinds de basisschool maar het kwam echt op gang toen hij een cursus deed bij de kunsteducatieorganisatie SKVR in Rotterdam en daarna in het Bijlmerparktheater.
‘Ik ben dyslectisch en heb altijd een haat-liefdeverhouding met taal’
Dat juist hij dichter werd, was niet bepaald vanzelfsprekend. “Omdat ik dyslectisch ben, heb ik altijd een haat-liefdeverhouding gehad met taal. Ik had wel een hele grote woordenschat. Ik was altijd op zoek naar synoniemen. En leerkrachten zeiden dat ik maar eens gedichten moest gaan lezen.”
Nu doet hij zelf zijn best om meer mensen poëzie te laten lezen en schrijven. Zo organiseert hij als stadsdichter The Poetry Class, poëzie- & spoken-wordworkshops in de Nieuwe Liefde. “Voor de eindpresentatie laat ik de deelnemers de dertig belangrijkste zinnen uit hun leven formuleren. Dat leverde mooie verhalen op. Pijnlijk soms ook. Van een jongen die vertelt over zijn verslaving tot het verhaal van een adoptie.” Door de coronacrisis ligt dat nu stil, maar hij hoopt dat Amsterdammers al dat binnen zitten aangrijpen om eens iets te proberen. “Begin met schrijven en deel wat. Dat is de eerste stap. Het mooie aan schrijven is dat het niet over taal gaat, het gaat over het beeld, de gedachtegang. De woorden die je daarvoor kiest zijn een zorg voor later. Je moet ze eerst opschrijven en op die manier met elkaar in gesprek gaan.”
Zelf heeft Bonevacia ineens een hoop meer tijd om te schrijven. “Ik heb nog zes extra gedichten geschreven voor mijn nieuwe bundel. Dat had ik anders echt niet gedaan.” Want de coronacrisis betekent een hele rij aan gecancelde optredens. ‘Tot 1 juni niet mijn geliefde podium op’, verzucht hij op Facebook. Dus had hij ‘even geen glimlach meer op zijn gezicht’. Inmiddels is hij alweer aan het plannen maken. “Ik wil meer poëzie in de openbare ruimte: gedichten op vuilniswagens en op onderkant van bruggen. En ik wil een interactief stadsgedicht maken met honderd Amsterdammers. Daar heb ik nu de tijd voor.”
En dan is er nog die stilgevallen stad om over te schrijven:
We waren het bijna vergeten, dat de stad heel langzaam
stil kan worden, kan fluisteren: ‘Blijf thuis vandaag’
CV
Gershwin Bonevacia (1992) groeide op in Curaçao en Rotterdam. In 2017 verscheen zijn debuutbundel Ik heb een fiets gekocht. Sinds 2019 is hij stadsdichter van Amsterdam.
De geciteerde fragmenten uit de stadsgedichten van Bonevacia zijn te lezen op: slaa.nl/stadsdichter-
