Door Arjan Vliegenthart
Onlangs startte Sire, de Stichting Ideële Reclame, de campagne Kinderen in Armoede. En dat is niet zonder reden: 1 op de 13 kinderen in ons land leeft in armoede. Dat zijn er te veel. Op de site van Sire kun je hun verhalen horen. Over de schaamte die armoede met zich meebrengt. Hoe je niet mee kunt doen aan verjaardagen en schoolreisjes. En ook hoe je erom kunt worden gepest. Aangrijpend, omdat de campagne op een heel concrete manier gezicht geeft aan een groot maatschappelijk probleem.
Overigens gaat dat daarbij lang niet altijd om kinderen die in gezinnen opgroeien waarin de ouders een bijstandsuitkering hebben. Steeds vaker zien we ook ouders die werken maar door een flexibel contract met te weinig uren of als ZZP-er met te weinig opdrachten de eindjes maar nauwelijks aan elkaar kunnen knopen. Juist door corona is deze groep vaak extra kwetsbaar gebleken: in de horeca was er geen werk en ZZP-ers verloren hun opdrachten. Ook in deze gezinnen groeien kinderen op die niet volwaardig kunnen meedoen.
Veel gemeenten doen hun best om de gevolgen van armoede onder kinderen te voorkomen. Door het schoolgeld te betalen, hen gratis muziekles te laten volgen of te laten sporten en door bijvoorbeeld laptops te geven waarop huiswerk kan worden gemaakt. Ze worden daarbij vaak geholpen door maatschappelijke organisaties die hun uiterste best doen om de gevolgen van het opgroeien in gezinnen met te weinig geld zo klein mogelijk te maken.
Dat is vaak al lastig genoeg, want lang niet iedereen die er recht op heeft, maakt ervan gebruik. Ook hier speelt schaamte een belangrijke rol, maar ook het simpelweg niet weten waar je recht op hebt. Dat is zonde en het is te hopen dat campagnes zoals die van Sire daarin verandering brengen. Want hoe begrijpelijk het ook is dat mensen dat doen: armoede is, net als schulden, niet iets om je voor te schamen.
Maar lokaal beleid is vaak dweilen met de kraan open. Onlangs onderzocht het Nibud welke groepen in Nederland financieel het vaakst te kort komen. Onze conclusie is dat het dan heel vaak gaat om gezinnen in de bijstand met oudere kinderen. Zonder hulp van de gemeente komen dergelijke gezinnen 170 euro per maand te kort. Als we alle lokale inspanningen meenemen, lukt het vaak deze gezinnen ook niet om het huishoudboekje sluitend te krijgen. Meestal ontbreken er tientallen euro’s per maand om zelfs maar alle minimale uitgaven te kunnen doen. Dat is een pijnlijke conclusie juist omdat kinderen de omgeving waarin zij opgroeien niet kunnen kiezen. Voor ons was het één van de redenen om te concluderen dat de bijstand omhoog moet.
Het vorige kabinet heeft beloofd dat zij de kinderarmoede in 2030 gehalveerd wil hebben. Zonder structureel meer geld in de huishoudportemonnee van gezinnen in de bijstand gaat dat niet lukken. Het is aan het nieuwe kabinet om ervoor te zorgen dat dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. Want anders blijft het, alle mooie, goede en zinvolle campagnes ten spijt, bij loos gepraat.
Arjan Vliegenthart is directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) en tussen 2014 en 2018 wethouder Sociale Zaken voor de SP in Amsterdam.
