Door Kees Visser
De titel van dit stuk is de naam van de verklaring, die het resultaat is van een serie bijeenkomsten en debatten waarin ‘armen’ het woord namen. Deze werd gepresenteerd in Ru Paré op 17 oktober 2019, de Dag van Verzet tegen Armoede. Armoede en sociale ongelijkheid moet hoger op de politieke agenda komen te staan. En wanneer het op de agenda gezet is, moet dat ook onder de juiste naam. Armoede is een mensenrechtenschending. Onze verklaring legt de nadruk op de rampzalige sociale littekens die armoede in kan kerven.
Door het beestje bij de naam te noemen stellen we ook de huidige individualisering en psychologisering van sociale problemen en armoede aan de kaak. We moeten armoede weer het collectieve en maatschappelijke probleem noemen dat het is. Armoede is niet de uitkomst van individueel falen en dus niet een ‘eigen schuld’-ding. Het zijn maatschappelijke verhoudingen en structuren die leiden tot armoede en resulteren in sociale uitsluiting van armen.
Participatie alleen gaat armoede niet oplossen, armoede staat volwaardig participeren juist vaak in de weg. We moeten voorbij de participatiesamenleving, waarin iedereen het zelf maar moet oplossen. Sociale ongelijkheid is de afgelopen decennia alleen maar toegenomen. De verschillen tussen de hulp aan en controle op buitenlandse bedrijven die hier belasting komen ontwijken en de behandeling van mensen in de bijstand die bijverdienen zijn Amsterdam onwaardig. Heldhaftig, vastberaden, barmhartig? Niet anno 2019. Niet wat betreft armoedebestrijding. Niet voor alle mensen. Eén derde van de Amsterdammers zegt moeite te hebben met rondkomen. Steeds meer werkenden leven in armoede. De woonlasten gaan omhoog. Betaald werk is geen garantie om armoede te voorkomen of om je omhoog te vechten. Als omhoog vechten wel lukt, storten flexibel werk of tijdelijke huisvesting je terug de penarie in.
Mensen in armoede spreken vaak van schaamte, angst, en machteloosheid. Door de structurele armoede in rijk Nederland te noemen wat het is – het aandoen van lijden, het schenden van een mensenrecht – schudden armen de onterechte schaamte van zich af. Hierdoor herkent men de eigen achtergestelde positie voor wat het is, een onrecht. Jezelf verzetten tegen dit onrecht helpt bij herstellen van eigen waarde.
De verklaring Armoede = mensenrechten-schending poneert zeven eisen voor een omslag in het armoedebeleid. Onder andere: Armoedebeleid wordt gebaseerd op de kennis van armen, Amsterdam besteedt haar geld aan het overnemen van schulden, in plaats van aan bureaucratische schuldhulptrajecten én – zoals geëist door de nieuwe FNV-campagne – moet het minimumloon omhoog naar €14,-. Inmiddels hebben bijna vijftig organisaties die dagelijks met armoede te maken hebben de verklaring ondertekend. Daarmee zijn we er nog niet. We moeten voorkomen dat het bij de zoveelste papieren tijger blijft. De volgende stap die we gaan doen is verkennen of we eisen kunnen indienen in de Amsterdamse gemeenteraad om op die manier de politieke druk op te voeren. Maar belangrijker nog is dat we in Amsterdam de krachten bundelen tussen de verschillende organisaties die verspreid in alle stadsdelen actief zijn. En dat we meer gaan doen dan alleen maar praten. Op 10 december, Internationale Dag van de Mensenrechten, komen we weer om 19:30 uur bijeen in Ru Paré in de Chris Lebeaustraat (Slotervaart). Collectieve problemen lossen we gezamenlijk op! Wees welkom.
Kees Visser is programmeur bij cultureel buurtcentrum Ru Pare en vanuit die rol betrokken bij het armoedeplatform die de verklaring heeft opgesteld. De volledige verklaring valt terug te lezen en te ondertekenen op: bitlylink.com/armoede
