Wie pakt de uitbuiting aan van ongedocumenteerden? Die vraag stond centraal in een bijeenkomst in De Balie. ‘Malafide werkgevers moeten worden aangepakt.’
Onder het motto ‘Zwoegen in de schaduw’ houden de journalisten van Live Journalism meerdere bijeenkomsten in De Balie over de wereld van Amsterdammers die werken zonder papieren. Op woensdag 18 november was het thema ‘Uitbuiting van ongedocumenteerden, wie pakt het aan?’ De conclusie was duidelijk. ‘Focus op de daders en niet op de slachtoffers.’ Met andere woorden: pak die malafide werkgevers aan. Een van de sprekers was Herman Bolhaar. Hij is Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Bolhaar heeft het over moderne slavernij. ‘Geld verdienen ten koste van kwetsbare mensen moet worden aangepakt. We moeten ons richten op de daders en we moeten de zwaksten beschermen’, aldus Bolhaar.
Aangifte bij ‘veilig loket’
Naast Bolhaar waren er nog meer sprekers, zoals gemeenteraadslid Dennis Boutkan (PvdA), politiemannen Martijn Mol en Michael Zwart en actievoerder Gianni da Costa, onder meer bekend van de alternatieve voedselbanken voor ongedocumenteerden. Da Costa noemde enkele oorzaken waarom er nog zo weinig werkgevers worden aangepakt. ‘Veel ongedocumenteerden durven geen aangifte te doen, want ze zijn bang zelf aangepakt te worden.’ Ook de taal speelt een rol: ‘Wie slecht Nederlands spreekt gaat niet zo snel naar de politie.’ Volgens beide politiemannen is er sinds enkele jaren in Zuidoost een ‘loket veilig melden’. ‘Daar kunnen ongedocumenteerden aangifte doen van wantoestanden zonder bang te hoeven zijn te worden uitgezet.’
Wie moet het aanpakken?
De conclusie van de discussie in De Balie was duidelijk: aanpakken die malafide werkgevers. Minder duidelijk was het antwoord op de vraag wie dat dan moest doen. ‘De politie kan misstanden doorgeven, maar doet er zelf weinig aan’, aldus Mol en Zwart. En de gemeente dan? Dat bleef een beetje vaag. Raadslid Boutkan noemde wel als mogelijkheid het aanpakken van de riviercruises. ‘Daar zijn veel misstanden. De gemeente zou cruises moeten verbieden nog te mogen aanleggen in Amsterdam als deze de wet overtreden.’ Ook werd opgemerkt dat in de aanpak van malafide werkgevers de ogen en oren van gemeente, ondernemers, vakbonden en burgers belangrijk zijn om misstanden te signaleren en te melden.
Hoofdaannemer blijft verantwoordelijk
Met hulp van AT5 volgden de journalisten van De Balie een bouwbedrijf dat gebruik maakt van ongedocumenteerden. In een tv-reportage lieten ze zien hoe het ging met tien Brazilianen, die werden ingehuurd door een Amsterdams bouwbedrijf voor 12,50 tot 15 euro per uur. En betaling bleef uit. In totaal zouden de tien klussers samen nog zo’n 35.000 euro betaald moeten krijgen. Wie is in zo’n situatie strafbaar? Het ging om werknemers van een onderaannemer, zegt het bouwbedrijf. Maar dat klopt niet, zegt een FNV-bestuurder in de uitzending. ‘De hoofdaannemer is strafbaar en de arbeidsinspectie SZW zou dat kunnen beboeten.’
Live Journalism in De Balie
Samen met AT5 onderzoeken de journalisten van Live Journalism de positie van ongedocumenteerden in Amsterdam. Woensdag 18 november ging het vooral over werkgevers. ‘Tienduizenden Amsterdamse ongedocumenteerden moeten rondkomen van informele baantjes en werken vaak in slechte omstandigheden. Toch lijkt het erop dat een werkgever het wel heel bont moet maken voordat wordt overgegaan tot vervolging. Is er wel prioriteit bij het aanpakken van slecht werkgeverschap? Wie is er verantwoordelijk voor de aanpak van uitbuiting?’ Wordt vervolgd op 15 december met een afsluitende theatervoorstelling.
