Er zijn 10.000 tot 30.000 ‘ongedocumenteerde’ werkers in Amsterdam. Dat zei ombudsman Arre Zuurmond tijdens een discussieavond in De Balie.
Onder het motto Zwoegen in de schaduw hielden de journalisten van Live Journalism een bijeenkomst over de wereld van Amsterdammers die werken zonder papieren. ‘Duizenden ongedocumenteerden lopen voortdurend risico in handen te vallen van malafide werkgevers, mensenhandelaren en huisjesmelkers. Welke rechten worden geschonden en wat kunnen we doen?’ De zaal van De Balie was deels gevuld met de doelgroep, vooral vrouwen uit Brazilië en Indonesië. Volgens Natalia Robledo-Contreras (voorzitter FNV Migrant Domestic Workers) is meer dan 50 procent van de ongedocumenteerden werkzaam in de huishouding bij particulieren (schoonmaken, oppas, tuinonderhoud). ‘Voor dat soort werk is er in Nederland nauwelijks rechtsbescherming, ook niet voor legale werkers. Dit is een zaak voor de politiek.’
Onderzoek
Ombudsman Arre Zuurmond doet onderzoek naar deze grote groep werkenden zonder documenten. Met zijn medewerkers heeft hij ongeveer 50 ongedocumenteerden gesproken. Hij schat het aantal niet-legale werkers in Amsterdam op minimaal 10.000, maar mogelijk zelfs 30.000. ‘Deze mensen zijn vooral werkzaam als schoonmaker, uitzendkracht en in de bouw.’ Met vormen van uitbuiting op het vlak van het arbeidsrecht en de woonsituatie. Met als schrijnend voorbeeld een schoonmaker die 1.800 euro per maand betaalt voor een sociale huurwoning die 700 euro per maand kost. Of een bouwvakker die na drie maanden arbeid maar één maand krijgt uitbetaald. Klagen en naar de politie gaan, doen veel ongedocumenteerden niet. ‘De politie behandelt ons als criminelen’, aldus een van de aanwezigen in de zaal.
Voedselbank
Het vraagstuk van de tienduizenden ongedocumenteerden is door de corona-crisis scherper dan ooit. Een goed voorbeeld is de reguliere voedselbank, aldus de journalisten van Live Journalism. ‘Sinds het uitbreken van de corona-crisis zitten ongedocumenteerden in de knel. De meesten zijn hun baan kwijt en zonder verblijfsdocumenten kunnen zij niet terecht bij de reguliere voedselbank. Ze raken steeds meer afhankelijk van alternatieve voedselbanken. Zoals bij de Pauluskerk in Amsterdam-Osdorp. Alleen daar al komen wekelijks meer dan 600 gezinnen.’ Een ander groot vraagstuk is de cash-loze maatschappij. Op veel plekken kan alleen nog maar worden betaald met een betaalpas. Maar ongedocumenteerden hebben nauwelijks toegang tot een bankrekening en hebben dus ook geen betaalpas. Ook de toegang tot medische zorg is een groot probleem, zo bleek in de discussie.
Live Journalism
De journalisten van Live Journalism gebruiken de discussie in De Balie als start van hun onderzoek naar de positie van ongedocumenteerden. Maar makkelijk is dat niet, zo’n onderzoek, bleek uit een reactie van een hulpverlener. ‘Jullie onderzoek is problematisch. Stel dat ik geen papieren heb, waarom zou ik dan vertellen wie mij slecht betaalt? Dan wordt mijn werkgever opgepakt, ben ik mijn baan kwijt en word ik overgeleverd aan de politie.’
