Mokums eigen vestingstadje

Sinds juni is Weesp ambtelijk gefuseerd met Amsterdam. De Weespenaren hebben in een referendum gekozen voor samengaan met de hoofdstad. De volledige fusie moet over drie jaar zijn afgerond. Dan zal Weesp naar verwachting deel uitmaken van stadsdeel Zuidoost en worden de grote beslissingen niet langer aan de Nieuwstraat genomen maar op de Stopera. Amsterdam mag trots zijn op haar jongste gebiedsuitbreiding.

Met de boemeltrein is het vanaf CS een kwartier naar Weesp. Het station ligt in een nieuwbouwwijkje maar na tien minuten lopen sta je aan de Vecht. “De mooiste rivier van Nederland”, zegt gids Cees Pfeiffer. Hij is voorzitter van de Historische Vereniging Weesp. Wat bezielde die Weespenaren om voor Amsterdam te kiezen? “Weesp zou deel moeten worden van de Gooise Meren”, zegt Pfeiffer. “Maar het Gooi wilde ons oude industriestadje niet. Nou dan niet, zeiden we.”

Zo zit dat dus. Nu kunnen we verder wandelen langs de Vecht, de levensader van Weesp. De rivier slingert in een S-bocht langs de stad. Weesp heeft twintigduizend inwoners maar is een echte stad. In 1355 kreeg het al stadsrechten. “De Vecht was deel van de Keulse Vaart, de vaarroute van Amsterdam via Utrecht naar Keulen”, vertelt Pfeiffer. Nadat het Amsterdam-Rijnkanaal was aangelegd verdween de binnenvaart. Maar de Vecht kreeg een nieuwe functie: pleziervaart.

We lopen over de Hoogstaat. Rechts fraaie panden en pakhuizen en links de rivier. Op een hoek staat het voormalige stadhuis van Weesperkarspel, een gemeente die door Weesp is geannexeerd. Nu woont de schrijver Midas Dekker er. Even verderop ligt een ophaalbrug over de Vecht, die lijkt op de Amsterdamse Magere Brug. Aan de overkant rijst het fort aan de Ossenmarkt op. Weesp was een vestingstad met bastions, die deel uitmaakte van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en later van de Stelling van Amsterdam.

Hier vinden we nog een reden om naar Weesp te gaan. De Ossenmarkt is een knooppunt van wandel- en fietsroutes. Je kunt er het Oud-Hollands Waterliniepad volgen of een wandeling langs de Weesper Schansenroute maken. Of je fietst langs de Vecht met zijn mooie landhuizen. Aan het eind van Weesp torenen molens de Vriendschap en d’Eendragt boven de huizen uit.“In de Vriendschap is mijn broer Wouter molenaar”, zegt Pfeiffer. “Op zaterdag kun je die molen gratis bezichtigen.”

Jenever

Door een steegje lopen we de binnenstad in naar de 15e eeuwse Grote Kerk, het belangrijkste monument van Weesp. Bij de kerk worden de kramen opgebroken, van de markt die hier al eeuwen op dinsdagmorgen wordt gehouden. “Een gezellige markt, die nog niet wordt gedomineerd door textielkramen”, zegt Pfeiffer. De markt wordt gehouden op de Nieuwstraat, een gedempte gracht. Daaraan ligt ook het stadhuis, een neoclassicistisch bouwwerk. “Weesp heeft ook zijn Gouden Eeuw gehad,” vertelt Pfeiffer, “de eeuw van de jenever”. Het Vechtwater was schoon in tegenstelling tot het Amsterdamse grachtenwater. Daarom ontstonden er veel brouwerijen die bier vervoerden naar Amsterdam. Later werd dat jenever. Die stond goed aangeschreven bij de Verenigde Oostindische Compagnie omdat die niet bedierf in de tropenhitte. Zo brachten jenever en accijnzen welvaart. “Amsterdammers en zeelui hebben ons stadhuis bij elkaar gezopen”, zegt Pfeiffer.

De enige overgebleven jeneverstokerij is omgebouwd tot woongebouw. Aan de Middenstraat staan fraaie panden met drie gevelstenen die geloof, hoop en liefde uitbeelden. Toepasselijk want jenever heeft weer toekomst in Weesp. In de voormalige Laurentiuskerk zijn een bierbrouwerij (Wispe) en jeneverstokerij Anker Weesp gevestigd. “Die wordt gedreven door mijn zoon Christian”, zegt Pfeiffer.

Weesp telt 228 rijksmonumenten. “Meer dan Naarden”, zegt Pfeiffer grijnzend. De kinnesinne tussen Het Gooi en Weesp houdt nog wel even aan. Eigenlijk is het logisch dat Weesp voor Amsterdam koos. Het stadje heeft van oudsher zoveel banden met Amsterdam. Toen het met de jenever bergaf ging, bracht de Amsterdamse industrie redding, vooral de cacaofabriek van Van Houten. Weesp is op een zomerdag, met zijn grachten, stegen en Vecht, een verademing vergeleken met het door toeristen geteisterde Amsterdam.©©