Onder leiding van professionele auteurs ontwikkelen Kantlijners hun schrijftalent.
Tekst: Jos Verdonk Beeld: Erik Veld
Elke maandag tegen een uur of twee verzamelen de schrijvers van Kantlijn zich in het zaaltje Ondertussen in de Spaarndammerbuurt. Ze krijgen eerst een instructie en een schrijfopdracht van een professionele schrijfdocent. Vervolgens wordt er ruim een uur naarstig of iets minder naarstig geschreven. Vanaf half vier lezen de deelnemers elkaar hun pennenvruchten voor.
Alles mag en niets hoeft bij schrijfcollectief Kantlijn. Vanmiddag is het thema ‘de lift’. De bijdrage van Marcel (52) is lang en associatief en gaat over jongensstreken in de jaren tachtig en negentig, met veel verwijzingen naar de populaire cultuur van die tijd. De extraverte en welbespraakte Els (59) pakt het anders aan. Zij vat het thema lift meer metaforisch op. ‘Nooit zullen wij die plekken veroveren als we de lift niet weten te vinden die door het glazen plafond gaat’, draagt ze met vaste stem voor.
Josha Zwaan geeft les op de Schrijversacademie, werkt inmiddels aan haar vijfde roman en is vrijwilliger bij Kantlijn. “We hebben niet zwart op wit op papier gezet voor wie Kantlijn precies is. Mensen herkennen heus zelf wel of ze zich bij Kantlijn thuisvoelen. Denk aan Amsterdammers met een moeizaam verleden, vaak met een kleine beurs of een uitkering. Sommigen zijn kwetsbaar, eenzaam of al behoorlijk op leeftijd. Allen hebben ze het verlangen om te schrijven. Het collectief telt nu zo’n twintig schrijvers. Niet iedereen komt elke week. Soms blijft iemand een tijdje weg, en verschijnt dan ineens weer. Maar er is heel veel animo en we denken eraan een tweede groep op te starten in een ander stadsdeel, waarschijnlijk in Oost.”
Josha verzorgt de roosters van de docenten en staat zelf ook met enige regelmaat voor de groep. “Ik vind het geweldig leuk om voor zo’n maandagmiddag een opdracht te verzinnen, een stukje voor te lezen en feedback te geven op de verhalen en gedichten. Soms hebben we hele discussies. Laatst ging het naar aanleiding van Jonathan Safran Foers boek Dieren eten over vegetarisme. Dat leidde tot twaalf verschillende betogen over wel of geen vlees eten: allemaal verrassend en altijd origineel. De Kantlijners hebben vaak een nét iets andere kijk op het leven dan de ‘doorsnee’ mensen.”
Na afloop van een maandagse schrijfsessie een bakje koffie met Els en Marcel op het terras van Bar Mick. Els is sinds begin 2013 schrijver bij Kantlijn. “Ik schrijf elke dag, van ’s morgens tot ’s avonds. Ja, over alles wat mij te binnen schiet: wat ik doe en wat ik eet. En soms gaat bij mij de stekker in het stopcontact en krijg ik dingen door van boven. Zal ik je een voorbeeld geven? Laatst hoorde ik ‘dispenseer niet’. Dat schrijf ik dan op.”
Marcel is al een paar jaar langer bij het collectief. “Ik schrijf vooral bij Kantlijn, nee, niet zoveel thuis als Els. Wel schrijf ik vaak in mijn hoofd. De verhalen die ik overdag bij Kantlijn heb gemaakt lees ik ’s avonds wel eens voor aan tafel, als ik met vrienden zit te eten. Soms fotografeer ik mijn geschreven teksten met mijn mobiel, want mijn papieren raak ik altijd kwijt.”
Behalve met schrijven is Els druk met allerlei andere activiteiten. “Ik ben naar de theaterschool gegaan om mijn podiumangst te overwinnen. Laatst heeft Marcel een optreden voor me geregeld. Daar werd ik aangekondigd als een heel goede dichteres. Dat was heel lief van hem. Dan krijg ik na afloop een cadeaubon van tien euro. Ik schilder ook en doe aan ruilhandel. Iemand heeft mijn dakterras gereinigd met een hogedrukspuit. In ruil daarvoor heb ik zijn portret geschilderd.”
Els en Marcel hebben inmiddels heel wat opgestoken van hun middagen bij Kantlijn. Marcel: “Christine (Otten, schrijver en voormalig vrijwilliger van Kantlijn, JV) zei altijd tegen mij: ‘Jouw kracht is dat je gewoon begint met schrijven.’ Er komt iets in mijn gedachten en van daaruit begin ik te werken. Ik heb ook geleerd mijn onderwerp niet gelijk prijs te geven, maar een verhaal eerst met een paar zinnen op te bouwen. In het begin schreef ik nog wel eens heel wollig. Het gaat nu veel vloeiender allemaal.”
Els is vooral praktisch ingesteld. “Mijn schrijftip is dat je alles beschikbaar moet hebben: zorg dat je papier en pen bij de hand hebt, dat gaat de rest vanzelf.”
Er fladdert een gehavende ekster voorbij zonder staart. Het gesprek valt even stil.
“Vind je het wel gezellig met ons?”, vraagt Els. “Ja Els, maar ik ben ook aan het werk hè?”
“Maar Jos, het gaat erom dat je het léuk vindt!”
Marcel zit in de bijstand en krijgt hulp bij zijn zoektocht naar een betaalde baan. “Ik zou graag iets in het jongerenwerk doen maar daarvoor mis ik de diploma’s. En als ik door werk Kantlijn zou moeten opgeven, zou ik dat zeker missen.”
Els: “Weet je welk woord ook in de tekst moet, Jos? ‘Welwillend’. Er is bij Kantlijn een welwillendheid tegenover het eigen ik: van kom maar, doe maar, het is goed.. Mede door Kantlijn heb ik geleerd woorden voor mezelf te vinden. Daarvoor zat ik vast in de matrix van de westerse maatschappij. Bij Kantlijn mogen we allemaal onszelf zijn en dat is fijn, dat is heel fijn.”
Deelname is voor schrijvers gratis. Kantlijn is een vrijwilligersorganisatie en kan altijd donateurs gebruiken. Op 30 mei om 19.30 uur lezen de schrijvers tijdens ‘Kantlijn live’ voor in theater Volta, Houtmankade 336.
Gastschrijver is Murat Isik.
Zie ook: www.kantlijn.org
