Tekst Jos Verdonk | Beeld Erik Veld
Nathan Vecht (1977) is toneel- en scenarioschrijver. Hij schreef een tiental toneelstukken en was een van de scenaristen van de komische en absurdistische sciencefictionserie Missie Aarde. Vorig jaar februari ging zijn zwarte komedie Aquarium in première met onder anderen de acteurs Guy Clemens (Walter) en Pierre Bokma (Rudi). Onlangs verscheen de toneeltekst daarvan in boekvorm en dat is vrij uitzonderlijk. “In veel buitenlanden zoals Duitsland en Engeland is toneel een onderdeel van de literaire traditie en is het normaal dat mensen theaterteksten lezen. In Nederland bestaat die traditie bijna niet. Wij zien een toneelstuk als een halffabricaat, dat door een regisseur en acteurs tot leven wordt gewekt, maar je kunt een toneelstuk ook als op een zichzelf staande tekst lezen.”
Dankzij de uitgave van De Harmonie – de uitgeverij heeft zich voorgenomen van het publiceren van toneelteksten een gewoonte te maken – is het nu mogelijk om Aquarium ook te lezen. Maar hoe lees je eigenlijk toneel? “Een toneeltekst vergt meer van een lezer dan een roman. De grote kwaliteit van een toneeltekst is wat er tussen de regels gebeurt. Als het goed geschreven is, kan een personage iets zeggen terwijl hij juist iets anders bedoelt. Je kan op toneel wel op tien manieren ‘ik hou van je’ zeggen en op net zo veel manieren ‘nee!’
Acteurs kunnen daar een komedie van maken of een tragedie en het beangstigend, luchtig of absurd laten klinken. In de schouwburg zie en hoor je dat, maar als lezer moet je dat zelf invullen en dus harder werken om te ontdekken wat er verstopt zit achter die dialogen.”
Aquarium gaat over een stel dat pas is verhuisd. De nieuwe buren nodigen zichzelf uit en gaan maar niet meer weg. “Ik ben zelf een keer binnen Amsterdam verhuisd en toen kwam mijn nieuwe bovenbuurman kennismaken. Hij nodigde me uit voor een kopje koffie, maar toen hij over mijn schouder keek en mijn koffieapparaat zag, zei hij dat we het net zo goed hier konden drinken. Ik was nog amper binnen of die man zat al op mijn bank! In mijn geval was het niet beklemmend of bedreigend, maar ik heb altijd in mijn achterhoofd gehouden dat het een mooi begin zou kunnen zijn voor een toneelstuk.’
Vecht snijdt in Aquarium actuele thema’s aan. “Door de opkomst van nieuwe media hebben mensen veel meer mogelijkheden om zichzelf te laten zien. Vroeger deed je dat in de huiskamer, op het werk of in het café, maar nu hebben we daar via onze telefoontjes en tablets een heel nieuw platform voor. Je kunt de hele dag laten zien: ‘Kijk, ik besta en het gaat goed met mij!’ Maar dat botst met onze privacy en veiligheid en die frictie levert mooi drama op. Dat is wat ik beoog te doen in mijn stukken: ingewikkelde en abstracte thema’s terugbrengen tot klein menselijk drama.”
In de zwarte komedie is Birgit (Jacqueline Blom) een presentator van een boekenprogramma die vreest dat ze haar bekendheid verliest. Haar man werkt voor een uitgeverij en wil zich juist zoveel mogelijk verbergen. “Deze man houdt een vis in een aquarium, een beest dat zich in kan graven in het zand. Walter ziet daar misschien wel het hoogst haalbare in: dat je als levend wezen een schutkleur aan kan nemen en onzichtbaar kunt worden.”
Nathan Vecht kan van het schrijven leven. “Ik had me altijd voorgenomen dat als ik 35 werd en nog steeds niet van het schrijven zou kunnen leven, ik het op zou geven en een baan zou gaan zoeken. Een half jaar voor ik 35 werd, heb ik mijn bijbaantje als redacteur en invalpresentator van een nachtradioprogramma op kunnen zeggen. Maar het is geen vetpot. Ik maak voortdurend de afweging: volg ik mijn hart en ga ik minder verdienen, of wijk ik weer van dat pad af om geld binnen te krijgen.”
Vecht schrijft aan een toneelstuk voor Het Nationale Theater, dat eind 2020 op de planken zal komen. Ook is hij bezig met een dramaserie voor de publieke omroep. “Over een belangrijke episode uit onze recente geschiedenis, meer kan ik nog niet zeggen.”
UIT: Aquarium
RUDI Je hebt een aquarium.
WALTER Ja.
RUDI Wat voor vissen hou je?
WALTER Je hebt ook een aquarium?
RUDI Ik heb een brede interesse.
WALTER Een zandrog. Een platvis die de kleur van de bodem aanneemt. Vandaar de naam.
stilte.
DORIS Je hebt maar één vis?
WALTER Ja.
DORIS Die de kleur van de bodem aanneemt.
WALTER Ja.
DORIS Wat is daar de lol van?
WALTER Een levend wezen dat bereid is zichzelf onzichtbaar te maken, daarin schuilt een grote schoonheid.
BIRGIT Vind jij.
WALTER Vind ik.
Nathan Vecht – Aquarium
De Harmonie €16,90
MUG-lezers kunnen Aquarium winnen door de cryptogram in MUG Magazine op te lossen (zie pdf op deze website). Inzenden uiterlijk 31 mei 2019.
