door Katarina Schul
5 vragen aan Michael Buynsters, coördinator van de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg
Waarom komen jonge mantelzorgers slecht in beeld bij instanties?
“Ik ben zelf ook jonge mantelzorger geweest. In mijn jeugd kwamen er veel verschillende hulpverleners bij ons thuis over de vloer voor mijn zusje. Zij heeft een zeer ernstige verstandelijke beperking en gedragsproblematiek. In die twaalf jaar dat mijn zusje thuis woonde, is er maar één hulpverlener geweest die naar mij heeft gevraagd. Zij stuurde mijn ouders weg en zei: ‘Hoe gaat het met jou?’. Ik was nog maar tien, maar ik weet nog precies hoe ze eruit zag. Ze had lang krullend haar en droeg beige leren laarzen over haar spijkerbroek. Zij zag me staan. Alle andere hulpverleners kan ik mij niet herinneren. Er wordt nog te weinig naar jonge mantelzorgers omgekeken.”
Waarom gebeurt dat niet genoeg?
“Het is lastig om de doelgroep te bereiken doordat de omgeving van jonge mantelzorgers, zoals leraren en huisartsen, hen vaak niet herkent. Laat staan dat ze doorhebben wat het betekent voor jongeren als ze thuis zitten met een zieke of verslaafde ouder. En kinderen zelf herkennen zich niet zo snel in het beeld van een mantelzorger, voor velen voelt het als normaal. Daar kan beter op worden ingespeeld. Zowel docenten, zorgcoördinatoren op scholen als zorgverleners moeten jonge mantelzorgers beter signaleren, ondersteunen en doorverwijzen waar nodig.”
Maar dat kost extra tijd en geld…
“Nee, eigenlijk niet, een groot deel van de infrastructuur ligt er al. De Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg pleit ervoor om zoveel mogelijk voort te bouwen op wat er al is. Zo zijn er op scholen vaak al zorgcoördinatoren die kinderen helpen die behoefte hebben aan ondersteuning. Als zij leren wat de impact is van een zorgsituatie op een kind en hoe ze jonge mantelzorgers kunnen herkennen en ondersteunen, dan kun je eventuele schoolproblemen als uitval, toetsen missen of onderpresteren voor zijn.”
Wie zijn jonge mantelzorgers?
“In Nederland hanteren we een brede definitie. Ofwel, jonge mantelzorgers zijn kinderen en jongeren tot 25 jaar, die opgroeien met iemand in hun directe omgeving die een psychische kwetsbaarheid, chronische ziekte, beperking of verslaving heeft. Jonge mantelzorg is breder dan alleen mantelzorgtaken uitvoeren. De eerste is zorgen dragen, oftewel huishoudelijke – of zorgtaken overnemen. De tweede is zorgen maken, bijvoorbeeld over de zorgsituatie thuis of over de impact daarvan op jouw eigen leven. En de derde is zorgen missen, omdat de zorgsituatie ervoor kan zorgen dat er minder zorg en aandacht voor jou is in het gezin. Er voor iemand zijn kan heel mooi zijn, maar kan ook serieuze gevolgen hebben. Jonge mantelzorgers lopen grotere kans op psychosomatische gezondheidsproblemen dan leeftijdsgenoten. Ze kunnen zichzelf wegcijferen of creëren op jonge leeftijd al een te groot verantwoordelijkheidsgevoel. Hun kindertijd komt onder druk te staan.”
Wat kan de alliantie voor hen betekenen?
“We zijn een landelijk samenwerkingsnetwerk en richten ons op het creëren van meer bewustwording over en het verbeteren van de positie van jonge mantelzorgers. Essentieel daarin is het bereiken van de groep en ervoor zorgen dat ze weten welke ondersteuningsmogelijkheden er voor hen zijn. De Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg begint dit jaar bijvoorbeeld met een pilot waarin we jonge mantelzorgconsulenten koppelen aan een aantal scholen, zowel middelbare scholen als basisscholen, verdeeld over heel Nederland. Op die manier hopen we de ondersteuning voor jonge mantelzorgers zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijk te houden.”
Mantelzorger Viroen Soebedar (27): “Zekerheid en structuur is cruciaal, anders houd je het niet vol”
“Ik zorg voor mijn moeder, die in 2011 diverse hersenbloedingen kreeg. Ik doe het al jaren en met liefde, maar soms is het wel zwaar. Ik ga er zo’n drie à vier keer per week langs en dan help ik haar met kleine dingetjes. Boodschappen doen, even naar buiten. Soms was ik haar ook of help ik haar met haar medicijnen. Nu woont ze in een verpleeghuis in Diemen, maar toen ze nog thuis was, deed ik nog veel meer. Ze is onder meer nierpatiënt, dus ik ging bijna elke zondag mee naar het ziekenhuis voor de dialyse. Dat was soms best zwaar, want al je vrienden liggen dan brak in bed. Ik kon die tijd echt niet onbezorgd de hele nacht de hort op, ik moest er voor haar zijn. Nu ze in een verpleeghuis woont, zijn er veel zorgtaken van mij afgevallen. Maar dat voelde in het begin helemaal niet zo, ik bleef maar bezig met haar en ging vrijwel elke dag langs omdat ik voelde dat het moest. Dat ging pas over toen ik beter voor mijzelf ging zorgen en ging praten met een psycholoog. Je moet je voorstellen, als je jong bent heb je al onzekerheden. Je bent al aan het twijfelen over wat je later wilt worden, met wie je samen wilt zijn. Als je dan ook mantelzorger bent, heb je nog meer onzekerheden, Want je weet niet hoe de dingen gaan lopen. Daarom is het cruciaal voor een mantelzorger om zekerheid en structuur te hebben, anders houd je het niet vol.”
Katarina Schul is redacteur van De Balie
De onderzoeksredactie De Balie Live Journalism duikt de komende maanden samen met AT5 in het leven van jonge Amsterdamse mantelzorgers, waar overbelasting nu al op de loer ligt. Wil je ons bereiken, iets melden of je verhaal delen, mail naar livejournalism@debalie.nl
En kom 20 april naar ons programma De patiënt van de toekomst over de psychologische impact van mantelzorg op jongeren.
Meer informatie op www.debalie.nl
Waar kan je als jonge mantelzorger in Amsterdam heen?
• Neem voor meer informatie contact op met Markant 020 886 88 00 www.markant.org en hun platform voor jonge mantelzorgers ennujij.nl of Platform Mantelzorg Amsterdam www.clientenbelangamsterdam.nl/platforms/platform-mantelzorg-amsterdam
• Voor hulpvragen kan je contact opnemen met het buurtteam of het Ouder- en Kindteam (OKT) uit jouw wijk: www.buurtteamamsterdam.nl / www.oktamsterdam.nl
• Bespreek jouw situatie met je docent of zorgcoördinator op je school of met je leidinggevende op je werk
