Texel, vermeldt Wikipedia als geboorteplaats van de Nederlandse (toneel)schrijver en regisseur Koos Terpstra (1955). Hij is dus een eilander, zoals dat heet en schreef daar een debuutroman over met de toepasselijke titel Het eiland. Maar autobiografisch is het niet. “Dat staat ook duidelijk in het begin, dat ik er mee speel. Ik ben juist alles zo gaan herschrijven dat het een jeugd wordt die hartstikke leuk is. Het eiland is mijn poging om een goede jeugd te maken, waarin mensen zich kunnen herkennen. We hebben onze fantasie en verbeelding om bijzondere dingen te maken, dus moet je dat vooral doen.”
Het eiland is volgens het omslag een roman, maar wel eentje met een losse structuur. De verteller van het verhaal, die ook Koos Terpstra heet, neemt de lezer aan de hand mee op een zoektocht naar zijn jeugd op het eiland. Het gaat over grootouders, een moeder die niet van het eiland komt maar uit die grote stad Den Haag daar op het vaste land, en daardoor nooit helemaal door de eilanders wordt geaccepteerd. Het gaat over jongensavonturen, het strand, de zee en de eerste meisjes.
Fantasie
“Mijn boek kwam net voor de eerste lockdown van maart 2020 uit. Daar had ik een beetje pech mee. Ik heb dus helemaal niets aan promotie kunnen doen. Maar ik heb nog nooit zoveel reacties gekregen op een boek, ook niet op mijn toneelstukken. Onbekende mensen mailden naar de uitgeverij om over hun eigen jeugd te vertellen. Een lezer uit – ik geloof het Brabantse Oisterwijk – schreef me: ‘Ik heb helemaal niks met de zee, maar ik kreeg het gevoel dat je over mijn geboortestad schreef.’ Als je via mijn jeugd meegenomen wil worden naar je eigen jeugd moet je mijn boek zeker gaan lezen. Als het goed is, kom je dan in je eigen hersenen terecht, in een soort fantasie. Zo wil ik je als lezer een handvat geven om naar je eigen jeugd te kijken, daar over nadenken en zelf herinneringen op te halen. Dat klinkt moeilijk, maar ik wilde juist een boek schrijven zonder onduidelijke zinnen. Nou, dat is hard werken! Sommige hoofdstukken heb ik tachtig keer overgedaan. Ik ben er trots op dat het me is gelukt.”
Ondanks zijn liefde voor het eiland verliet Koos Texel, om Nederlands te gaan studeren in Amsterdam. “Ik ben in Amsterdam-Noord terechtgekomen, ja misschien wel omdat ik dacht: Dat is wel leuk zo met dat pontje! Na mijn studie ben ik zomaar met schrijven en regisseren begonnen. Ik ben artistiek leider geweest van het Rotheater en het Noord Nederlands Toneel en ik ben al 25 jaar mede-eindredacteur van het tv-programma Dit was het nieuws.” Maar de roman verraadt nog een andere reden voor Terpstra’s vertrek van het eiland: Ik ben weggegaan omdat ik het niet meer zag. Ik was omringd door de mooiste natuur mogelijk en het was normaal. “Het kost moeite om van alles telkens weer de schoonheid te zien. Ik probeer dat te doen. Schoonheid zien is makkelijk als het zonnetje schijnt en het een graad of tweeëntwintig is. Maar het is ook heerlijk als je dik ingepakt een goeie hagelbui op je donder krijgt en dan ziet hoe alles wit wordt. Dat is van een schoonheid die bijna niet is te vertellen.” Terpstra is nog niet begonnen aan een nieuw boek. “Ik heb alweer twee toneelstukken geschreven.”
Vogels
Samen met Nhung Dam (020 Schrijft, december 2017) heb ik een theatermonoloog geschreven, die door haar op de planken is gebracht. Die gaan we uitwerken tot een dramaserie voor een omroep of streamingsdienst. Het zal een beetje tussen series als After Life en Fleabag inzitten. Zodra die is verkocht, gaan we daarmee aan de slag.”
De schrijver mag dan van eilander tot noorderling zijn gemetamorfoseerd, zijn liefde voor Texel is nog niet verdwenen. “Ik kom er nog steeds graag, zo’n vijf of zes keer per jaar. Lekker wandelen door de bossen en duinen en langs de dijk. Ik ben dol op vogels, en die zitten daar veel. Ik ken een paar zwemplekjes waar bijna niemand anders komt. Dat is erg fijn.”
“Wat je als Amsterdammer op Texel moet zien? Nou, ik zou gewoon eerst een rondje gaan rijden. En dan zou ik naar De Slufter gaan. Dat is een baai in de duinen die soms onderloopt. Het is daar prachtig! Zodra het een beetje mooi weer is, ga ik weer.”
UIT: HET EILAND
Misschien had ik moet blijven. Op de plek waar ik thuishoor. Op de boerderij gaan werken, misschien die van de vader van mijn vriendin overnemen (als hij dat überhaupt gewild had). Op de plek waar ik erbij hoorde. Rustig opgroeien, kinderen krijgen met mijn lief, ze het huis uit zien gaan, grootvader worden en sterven op een steenworp afstand van waar je geboren bent. Wie zou ik dan geweest zijn. En wat doet het ertoe. Was het mijn verhitte bloed dat dat niet gebeurd is. Of was het anders. Als jullie mijn moeder niet willen, dan wil ik jullie niet. Of heb ik er niet eens een seconde over nagedacht. Laat ik het niet ingewikkelder maken dan het is. Zo anders was mijn leven ook niet. Je komt, je bent en je gaat. En je wordt vergeten. En dan had ik met mijn handen gewerkt. Hoewel, schrijven is met je handen werken. Tussen een boer een schrijver zit minder verschil dan ze beiden zouden hopen. Je ploegt en je zaait, je wacht af en je oogst. Je bent en speelbal van de jaargetijden. Ik maak dingen uit niets.
Koos Terpstra – Het eiland – Ambo|Anthos – €21,99
