‘Kan ik een voorschot krijgen of meer uren werken?’ De werkgever die die vraag krijgt moet alert zijn. Het zijn signalen dat er iets aan de hand is. De gemeente Amsterdam en werkgevers in de stad gaan samenwerken om werknemers met schulden sneller te helpen. Die samenwerking is hard nodig want bedrijven en instanties krijgen vaak te maken met personeel met financiële problemen.
De gemeente heeft een ‘toolkit’ voor werkgevers ontwikkelt met informatie over hoe ze werknemers kunnen ondersteunen bij financiële problemen of een laag inkomen. Om werkgevers over te halen, geeft de gemeente de gratis training Wegwijs in de schuldhulpverlening.
62 Procent van de werkgevers heeft te maken met personeel met financiële problemen, blijkt uit onderzoek van het Nibud (2017). Dat kost de werkgever al gauw 13 duizend euro per jaar bij een voltijds werknemer met een modaal salaris. Werkgevers krijgen, zo blijkt ook uit het onderzoek, pas laat zicht op de geldproblemen van hun personeel.
Een derde van de werkgevers vindt financiële problemen van medewerkers een reden om een contract niet te verlengen, een op de vijf ziet het als een reden voor ontslag. Tachtig procent van de werkgevers ondersteunt werknemers met schulden graag.
Veel schulden
Rahma el Mouden (62) is eigenaar van Multicultureel Amsterdams Schoonmaakbedrijf (MAS). Haar personeel vraagt steeds vaker om een voorschot, merkt ze. “Als je doorvraagt blijkt de situatie ernstig en is het een kwestie van tijd voordat de deurwaarder op de stoep staat. Ook wordt er vaker bij diverse collega’s geleend. We hebben het in de schoonmaak over mensen die praktisch geschoold zijn en met weinig inzicht in geld.”
“Mensen die zwaar werk doen zoals in de schoonmaak zouden meer moeten verdienen.”
Bij MAS werken 500 mensen waarvan tien procent met schulden. “Het is erg wanneer er bij een werknemer loonbeslag wordt gelegd. We zijn verplicht om dat uit te voeren. Soms heeft iemand door loonbeslag maar 45 euro per week te besteden en kan diegene daardoor niet alle boodschappen doen. Soms zoeken we voor iemand die op straat is komen te staan een kamer en betalen we de huur en de huurschuld. Uiteraard moeten we dit met het salaris verrekenen maar daar kunnen we wel de tijd voor nemen. We proberen zoveel mogelijk te helpen zodat we onze medewerkers kunnen behouden, want mensen met stress vallen uit en komen uiteindelijk in de bijstand en daar is niemand bij gebaat.”
El Mouden is blij met de samenwerking tussen de gemeente Amsterdam en het bedrijfsleven. “Ik zou willen dat de gemeente en werkgevers de schulden van werknemers overnemen en met een afbetalingsregeling komen. Al een tijdje zeg ik: laat bedrijven in samenwerking met de gemeente werknemers helpen door hun schulden over te nemen en in termijnen te laten aflossen aan de werkgever. De werkgever kent de situatie van de werknemer, die gaat uit schaamte om hulp te vragen niet naar de gemeente.”
El Mouden heeft wel een verklaring voor de toenemende schulden onder haar medewerkers. “Boodschappen en gas worden duurder en de verleiding is groot om via internet te kopen. Je kunt je met gemak voor een paar duizend euro in de schulden steken. De overheid en instanties schamen zich niet om flinke rentes op schulden te berekenen.”
Een werknemer bij MAS begint met €11,44 bruto per uur en dat loopt na vier jaar op naar €13,05. Dat is net iets boven het wettelijk minimumuurloon. “Mensen die zwaar werk doen zoals in de schoonmaak zouden meer moeten verdienen. De roep om het minimumloon naar 14 euro te verhogen zal voor veel werkgevers te veel zijn. En in mijn eentje kan ik die verhoging niet geven, want dan prijs ik me bij opdrachtgevers uit de markt. De CAO-schoonmaak is minimaal 130 procent van het wettelijk sociaal minimum plus extra voorzieningen en weekendtoeslagen. Mensen verdienen bij ons gemiddeld na vier jaar €1.504,23 netto per maand voor 38 uur. Dat is niet veel.”
Financiële problemen
Karim (48) is rayonleider bij MAS. “Ik ben twintig jaar geleden begonnen met schoonmaken. Ik motiveer mijn collega’s om hun werk goed te doen zodat de klant tevreden is. Als er problemen zijn, dan probeer ik die op te lossen.
Als jongeman kwam ik met mijn gezin in financiële problemen. Ik zocht hulp bij het maatschappelijk werk en heb drie jaar moeten wachten op een afspraak. Uiteindelijk zijn mijn vrouw en ik uit elkaar gegaan en heeft ze onze drie kinderen meegenomen. Ik had geen geld en mijn gezondheid ging door alle stress achteruit. Rahma el Mouden, eigenaar van MAS, merkte dat het niet goed met me ging. Ik schaamde me voor mijn problemen, maar heb haar uiteindelijk alles verteld. Rahma gaf mij af en toe uit haar eigen zak privé-geld zodat ik boodschappen kon doen.
Mijn schulden zijn afbetaald. Ik heb helaas geen eigen woning en verhuis van kamer naar kamer. Mijn grootste wens is een eigen huis zodat ik mijn kinderen een keer in de week kan ontvangen.
Ik werk 38 uur in de week en heb €2.058,33 netto per maand. Ik kan er amper van rondkomen want ik betaal alleen al €800,- voor de huur van een kamer en ik betaal mee aan de kosten voor de kinderen. Ik hou soms €100,- per maand over, maar als er iets kapot gaat, kom ik te kort. Ik heb geen recht op huurtoeslag omdat ik geen sociale huurwoning heb en ik verdien net iets te veel voor zorgtoeslag. Ik zit sinds 2010 in deze situatie.”
Hogere schulden
Bij Leo de Kam, manager personeelszaken van hulpverleningsorganisatie De Regenboog Groep, gaan de alarmbellen af wanneer een medewerker regelmatig om een substantieel voorschot vraagt of als er informatieverzoeken binnenkomen van gerechtsdeurwaarders. “Ik ga het gesprek aan: ‘wat is er aan de hand en om hoeveel schulden gaat het?’ Bij een schuld van een paar duizend euro kom je niet in aanmerking voor schuldsanering, dus probeer ik samen met de medewerker te kijken of we tot een regeling met de schuldeisers kunnen komen. We willen loonbeslag voorkomen, de verwerking daarvan kost tijd en veroorzaakt stress bij werknemers met het risico op uitval. We hebben er ook als organisatie belang bij om snel tot een oplossing te komen.” Bij De Regenboog Groep werken 240 mensen, waarvan 1 á 2 procent met schulden.
De Kam ziet de hoogte van de schulden toenemen. “Probleem is vaak niet eens de schuld zelf, maar de extra kosten bij niet tijdige betaling. Een verkeersboete van honderd euro kan via een deurwaarder al snel oplopen tot 500-600 euro. Bij meer loonbeslagen komen mensen al snel in grote problemen. De kosten voor loonbeslagen zijn enorm gestegen, want gerechtsdeurwaarders moeten hiervoor naar de de rechtbank en dat kost veel geld.”
De Kam is blij met de actieve opstelling van de gemeente rond de aanpak van schulden op het werk. “Goed dat de gemeente het initiatief neemt. Bij grote schulden van meer dan 25.000 euro proberen we medewerkers te begeleiden naar de gemeentelijke Kredietbank of een budgetbeheerder. Bij kleinere bedragen proberen we het dus samen met de medewerker op te lossen, doordat je als werkgever betrokken bent gaan schuldeisers sneller akkoord met soepele regelingen.”
Toename schuldhulpvraag gemeente-medewerkers
Bij de gemeente Amsterdam krijgen leidinggevenden sinds 2017 een training in het herkennen van medewerkers met schulden en hoe ze hulp kunnen bieden. Werknemers worden via interne campagnes ervan bewust gemaakt dat ze niet de enigen zijn met schulden en er niet mee moeten blijven rondlopen. Als werknemers liever niet met een leidinggevende hierover praten, staat er op het gemeentelijke intranet informatie.
Werknemers met schulden tot 3.500 euro kunnen een renteloze lening krijgen. Bij grotere schulden volgt een doorverwijzing naar de schuldhulpverlening of andere instanties om te zorgen dat werknemers goede hulp ontvangen.
De gemeente ziet een toename van het aantal schuldhulpaanvragen van werknemers. In de eerste helft van dit jaar zijn het er 95 (2020: 74). Een stijging van 28 procent ten opzichte van 2020. Van deze aanvragen heeft de gemeente 56 (2020: 41) leningen verstrekt van in totaal €125.569,- (2020: €86.146,-). In 2021 zijn er 14 giften (2020: 2) verstrekt voor in totaal € 5.913,- (2020: €620,-).
Informatie voor werkgevers: www.amsterdam.nl/sociaalwerkgeverschap
(De naam van Karim is gefingeerd)
