Prinsjesdag voorspelt weinig goeds voor de koopkracht van het komende jaar, blijkt uit de prognoses van het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting). Arjan Vliegenthart, directeur van Nibud: “Het toeslagenstelsel is doorgeschoten.”
Wat vond u van de Miljoenennota?
“Het is duidelijk dat het kabinet demissionair is en daarom is er niet zoveel nieuw beleid. Dat betekent dat er qua koopkracht niet veel verandert voor mensen. Tegelijkertijd maken wij ons zorgen om mensen die nu al financieel in de knel zitten. Zij zullen er niet op vooruitgaan, sommigen gaan er zelfs nog een beetje op achteruit. Volgend jaar zal een moeilijk jaar worden.”
Wat zou een nieuw kabinet als eerste moeten doen?
“Werk maken van bestaanszekerheid. We hebben de afgelopen jaren onderzoek gedaan: drie groepen zitten structureel in de knel, die kunnen dus niet rondkomen met hun inkomen. Ten eerste zijn dat gezinnen in de bijstand met oudere kinderen. Ten tweede, mensen die tegen het minimumloon werken en hoge kosten hebben, zoals eigen bijdrages in de zorg of een hoge huur. Als derde noem ik jongvolwassenen die tegen het minimumjeugdloon moeten werken. Het nieuwe kabinet moet hier iets aan doen. Wij denken dat het goed is als het minimumloon en de bijstand omhoog gaan, zodat de grond onder het bestaan voor veel mensen wat stabieler wordt.”
Het Nibud stelt dat veel mensen worstelen met toeslagen. Wat vindt u van het toeslagensysteem?
“Mensen moeten minder afhankelijk worden van toeslagen. Veel mensen zijn hieraan gebonden om rond te komen. We zien ook dat mensen het lastig vinden om toeslagen aan te vragen: ze weten niet precies waar ze recht op hebben of vinden het lastig om het formulier goed in te vullen. Sinds de toeslagenaffaire zijn mensen banger geworden dat ze toeslagen moeten terugbetalen. Het is dus belangrijk die bestaanszekerheid te verhogen, zodat mensen minder afhankelijk zijn van toeslagen.”
Dus minimumloon en bijstand moeten zo hoog worden, dat het toeslagenstelsel kan worden afgeschaft?
“Nu zijn er zóveel verschillende toeslagen. Het moet simpeler. Dat begint ermee dat je de basis, de bestaanszekerheid, verhoogt. Ik kan me best voorstellen dat een paar toeslagen zullen blijven, maar de complexiteit van het toeslagenstelsel is nu wel doorgeschoten. Kijk maar naar het aantal gemeentelijke regelingen dat er is, niet per se in Amsterdam maar in het algemeen. Minder dan de helft van de mensen die er recht op heeft, maakt er gebruik van. Er is iets mis met dat systeem.”
Wat kunnen mensen die in de knel zitten zelf doen?
“Toch gebruikmaken van de toeslagen. Goed kijken waar je recht op hebt en die toeslag aanvragen. Mensen die in de knel zitten, kunnen over het algemeen al goed budgetteren. Die weten hoe het is om van weinig rond te komen. Ze hebben de meeste tips en trucs al wel gebruikt. Als ze dat willen kunnen ze altijd op de website van het Nibud kijken waar ze misschien nog meer voor in aanmerking komen of waar ze op kunnen besparen. Hoezeer maatschappelijke verandering ook nodig is, nu moet je het doen met het inkomen dat je hebt.”
