Premier Rutte bleek tijdens het Kamerdebat over de regeringsplannen voor 2022 nog niet bereid de omstreden kostendelersnorm voor mensen met een bijstandsuitkering af te schaffen. Wouter Koolmees, demissionair minister van Sociale Zaken, heeft vijf alternatieven op een rijtje gezet. Een nieuw kabinet moet daarover beslissen.
Koolmees heeft de ‘verkenning’ al in mei 2021 laten uitvoeren. Gemeenten en sociale diensten hadden het kabinet op de nadelen van de kostendelersnorm gewezen. Die regeling kan er toe leiden dat mensen minder makkelijk iemand in huis nemen die zijn huis is kwijtgeraakt. Of ze nemen minder snel een familielid in huis die zorg nodig heeft. Ook kunnen jongeren met een bijstandsouder zich gedwongen zien het huis te verlaten en dakloos worden. Het tv-programma Kassa besteedde hier onlangs aandacht aan.
Minister Koolmees wil best kijken of er alternatieven zijn voor de huidige kostendelersnorm. Dat mag niet tot méér kosten leiden, zo heeft hij de Tweede Kamer laten weten. Werken moet blijven lonen. Ook wil hij stapeling van verschillende bijstandsuitkeringen op één woonadres voorkomen. Mensen die op één woonadres wonen, moeten de kosten kunnen delen, aldus Koolmees.
Vijf varianten
Hij heeft vijf varianten uitgewerkt. In de eerste variant, de alleenstaandenaanvulling, krijgt een uitkeringsgerechtigde 50 procent van het nettominimumloon. Wie géén kosten kan delen, krijgt daarbovenop een aanvulling van maximaal 20 procent van het nettominimumloon.
In de tweede variant komt de oude voordeursdelersregeling, die gold voordat de kostendelersnorm in 2015 er kwam, weer te voorschijn. In deze regeling krijgt een uitkeringsgerechtigde 70 procent van het nettominimumloon, maar gaat dit bedrag omlaag met gemiddeld 10 procent tot maximaal 20 procent van het minimumloon als vaststaat dat hij of zij de kosten met een andere huisgenoot kan delen.
In de derde variant, de medebewonersnorm, krijgt de hoofdbewoner de volledige bijstandsnorm, maar ontvangt iedere tweede en volgende kostendeler maar 30 procent van het nettominimumloon.
In de vierde variant gaat de kostendelersnorm pas in vanaf 27 jaar (is nu 21 jaar). Deze variant sluit aan bij voorstellen die SP en Bij1 hebben gedaan.
En in de laatste variant schaft het kabinet de kostendelersnorm hélemaal af.
Voor nieuw kabinet
In alle varianten stijgen de uitkeringslasten. Ze stijgen uiteraard het meest als de kostendelenersnorm hélemaal van tafel gaat. Kosten: 368 miljoen.
Minister Koolmees geeft overigens toe dat afschaffing van deze norm ook tot minder uitgaven voor jeugdzorg en maatschappelijk opvang kan leiden. Maar mocht het nieuwe kabinet besluiten om de kostendelersnorm te wijzigen of af te schaffen, dan is daar een wijziging van de Participatiewet voor nodig.
