Meer dan 170.000 Nederlanders maken geen gebruik van de bijstand terwijl ze daar wel recht op hebben.
Nederland telt ongeveer 420.000 bijstandsgerechtigden. Maar daarnaast hebben nog eens 170.000 Nederlanders recht op een bijstandsuitkering, maar vragen ze de uitkering niet aan. Het gaat vooral om zzp-ers die parttime werken en ook nog eens overwegend om jongeren. Dat blijkt uit een rapport van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De opstellers ervan maakten gebruik van data van het CBS over 2018, maar verwachten dat de cijfers nog steeds representatief zijn. Over de aantallen in Amsterdam zijn geen gegevens bekend, maar als we het gemiddelde van Noord-Holland aanhouden, zou het gaan om ongeveer 14.000 ‘niet-gebruikers’ op een totaal van ruim 40.000 Amsterdamse bijstandsgerechtigden.
Op zoek naar bijstandsgerechtigden
Gemeenten hebben weinig zicht op de groep uitkeringsgerechtigden die bijstand mislopen, aldus de inspectie. Bij jongeren en migranten speelt onwetendheid een rol, bij zzp’ers de administratieve rompslomp, maar een duidelijk overkoepelend ‘waarom’ is er niet. Er is volgens de opstellers van het rapport dan ook meer onderzoek nodig naar de redenen van dit probleem. De Inspectie SZW maakt zich zorgen en roept gemeenten op actiever op zoek te gaan naar mensen die recht hebben op bijstand.
Parttime
De grootste groep ‘niet-gebruikers’ − twee op de drie – heeft een inkomen tussen de twintig en honderd procent van de bijstandsnorm. Deze mensen hebben recht op een gedeeltelijke uitkering die het inkomen aanvult tot die bijstandsnorm. Het niet-gebruik neemt toe zodra het inkomen richting bijstandsniveau opkruipt. Vooral zzp’ers en jongeren tot en met 26 jaar doen geen beroep op de bijstand. Het niet-gebruik is ook groot onder thuiswonende meerderjarige kinderen en mensen met een Europese migratieachtergrond.
Flinke verschillen per gemeente
Het percentage ‘niet-gebruik’ kan per gemeente sterk verschillen. Het landelijke percentage ligt op 35 procent. Ruim tweederde van de gemeenten zit daarboven. In zeventien gemeenten ligt het aantal niet-gebruikers zelfs boven de vijftig procent. De woordvoerder van het ministerie weet niet om welke gemeentes dit gaat. Die verschillen zijn deels te verklaren door de verschillende achtergrondkenmerken van de inwoners, maar ook door de politieke kleur en de daaruit voortvloeiende beleidskeuzes van gemeenten, stelt de Inspectie. In Utrecht, Noord-Brabant en Noord-Holland doen relatief de meeste rechthebbenden geen beroep op de bijstand.
