Kansfonds gaat samen met de Hogeschool van Amsterdam (HvA) een onderzoek doen naar wat er gebeurt als de overheid armlastige huishoudens gratis geld geeft. De pilot ‘Gewoon geld geven’ moet volgend jaar gaan plaatsvinden, vertelt armoede-lector Roeland van Geuns van de HvA.
“Kansfonds vroeg me welk droom-onderzoek ik graag zou willen uitvoeren. Toen zei ik: ik zou het mooi vinden om in navolging van experimenten in de Verenigde Staten en Canada ook in Nederland te kijken: wat zou er gebeuren als je een aantal huishoudens gewoon wat extra geld geeft. Nu zijn we samen aan het kijken hoe we dit vorm kunnen geven. We voeren verkennende gesprekken met gemeenten. Als je dit gaat doen krijg je te maken met allerlei wet- en regelgeving, we moeten het zo organiseren dat we zo min mogelijk regels moeten ombuigen, inmiddels hebben we een flink aantal hobbels genomen. Er zijn een aantal gemeenten die een vrijstellingsbepaling voor giften hebben opgenomen in hun plaatselijke verordening, daarover praten we nu.
Wat is uit de experimenten in het buitenland gekomen?
In Stockton in Californië is twee jaar lang aan een groot aantal huishoudens in arme wijken 500 dollar per maand gegeven. Wat er uit kwam, en dat is vergelijkbaar met wat in Finland uit een bijstandsexperiment kwam, is dat vooral lage inkomens dat geld gebruiken voor wat maatschappelijk als nuttige doelen wordt gezien. Het geld ging naar de opvoeding of scholing van kinderen, of ouders gingen minder uren werken zodat ze meer tijd voor opvoeden hadden, of ze gingen zelf een opleiding doen om beter werk te krijgen, of ze besteedden het aan een betere auto wat daar een voorwaarde is om aan beter werk te komen. Het overgrote deel investeerde het in zich zelf of de kinderen. Dus als we ervoor zorgen dat mensen een hoger inkomen hebben, profiteert ook de maatschappij daarvan in zijn geheel.”
Dus dit kan hier ook helpen?
“Als ik kijk wat we op uiteenlopende plekken ter wereld nu zien, en wat de bijstandsexperimenten hier hebben opgeleverd, dan zou het me verbazen als mensen het geld over de balk zouden gooien. Als je het netto besteedbaar inkomen, dat erg onder druk heeft gestaan bij vooral lage inkomens, verhoogt, haal je ook de stress uit het gezin. Dat heeft positieve gevolgen voor de kinderen, relaties etcetera.”
“Ik ben ervan overtuigd, net zoals Rutger Bregman: de meeste mensen deugen. Met dit onderzoek kun je dat ook verder onderbouwen. Het sociaal domein wordt nu aangestuurd door wantrouwen Dit is een manier om te laten zien dat je mensen in het algemeen vertrouwt. En als het tegendeel is bewezen mag van mij de overheid daar ook achter aan gaan. Maar de meeste mensen maken geen misbruik. Al die controlemechanismen kosten bakken vol geld. Als we dat nu aan andere zaken zouden besteden, zou de dienstverlening daardoor al kunnen verbeteren. Dus ja, ik denk dat dit kan werken.”
